powrót

Eugeniusz Sobczyński

Świadectwa historii

Kartografia w planach i działaniach wojennych Hitlera – w rocznicę wybuchu II wojny światowej, cz. II. Niemcy podczas napaści na Polskę we wrześniu 1939 r. nie mieli problemów z zaopatrzeniem wojsk Wehrmachtu w mapy. Dodatkowo przejęli zasoby znajdujące się w gmachu WIG i polskich składnicach, a także szybko uruchomili produkcję na miejscu.

Fragment mapy umocnień i rozmieszczenia artylerii na Płw. Helskim w skali 1:25 000 z czerwca 1939 r.

Na czas wojny w każdej armii Niemcy zamierzali utworzyć skład map, pracownię kartograficzną, drukarnię polową i grupę pomiarowo-kartograficzną; w korpusach struktura miała być podobna. W pułkach artylerii miały występować pododdziały pomiarowe i powielarnie map (dokumentów). Aby zebrać informacje geograficzne do wydania map na obszary przyszłych działań wojennych, niemieccy szpiedzy i informatorzy penetrowali rynki kartograficzne na całym świecie. Doskonałym miejscem, gdzie można było pozyskać informacje o opracowaniach kartograficznych, był m.in. XIV Międzynarodowy Kongres Geograficzny, który odbył się w 1934 r. w Warszawie. Państwa biorące udział w obradach prezentowały na licznych wystawach swój dorobek. Delegacja niemiecka, która pierwszy raz po I wojnie światowej uczestniczyła w tym kongresie, liczyła aż 50 osób.

• Wykorzystanie polskich instytucji

Niemcy umieszczali swoich ludzi w strukturach geografii cywilnej i wojskowej innych państw z zadaniem dostarczania wiadomości o pracach tych instytucji oraz wynoszenia materiałów kartograficznych. Również w Wojskowym Instytucie Geograficznym (WIG) służyło kilku oficerów, którzy po wkroczeniu Niemców do Warszawy ujawnili się i pomogli im przywrócić produkcję kartograficzną. W archi­wum matryc pracował niejaki Freicheit, późniejszy burmistrz jednego z miast na Pomorzu. Z kolei mjr Reder z wydziału fotogrametrycznego przyszedł do gmachu WIG w mundurze oficera niemieckiego i przekazał informacje o budynku i sprzęcie. W wydziale topograficznym pracował kapitan Blanck, późniejszy burmistrz Grodziska.

Niemcy wykorzystali również zasoby kartograficzne i pracowników Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Podczas wojny prace geologiczne skierowane były na wydanie mapy geologicznej w skali 1:300 000. W marcu 1940 r. Instytut otrzymał komisarycznego dyrektora w osobie Rolanda Brinkmanna, profesora geologii z Uniwersytetu Hamburskiego. Równocześnie PIG miał być włączony do niemieckiej służby geologicznej i stanowić w niej odrębną placówkę (Dienststelle), analogicznie do placówek utworzonych w Wiedniu i Pradze. Ostatecznie Instytut jako Amt für Bodenforschung przeniesiono do Krakowa, a w Warszawie pozostała tylko filia. Do krakowskiej centrali przyłączono również jako filię (Zweigstelle) Instytut Naftowy w Jaśle, a po zajęciu w 1941 r. Lwowa – Zakład Geologii Uniwersytetu Jana Kazimierza. Wszystkie te instytucje prowadziły terenowe badania geologiczne, chodziło głównie o znalezienie surowców i ich eksploatację dla potrzeb III Rzeszy oraz wydawanie map geologicznych w skali 1:25 000 i 1:300 000...

Pełna treść artykułu w październikowym wydaniu miesięcznika GEODETA

powrót

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.