Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
publikacje

Archiwum GEODETY

Internetowe Archiwum GEODETY jest ogólnodostępne i zawiera:
• wszystkie artykuły zamieszczone w miesięczniku GEODETA w latach 1995–2023 w postaci osobnych plików PDF;
• wszystkie wydania miesięcznika GEODETA z lat 1995–2023 w postaci plików PDF.
Pliki można ściągać do wykorzystania na własne potrzeby. Copyright GEODETA Sp. z o.o. i następcy prawni. Wszystkie prawa zastrzeżone łącznie z tłumaczeniami na języki obce.

W przypadku problemów z dostępem do internetowego Archiwum GEODETY prosimy o kontakt mailowy (geoforum@geoforum.pl)


1995•1996•1997•1998•1999•2000•2001
2002•2003•2004•2005•2006•2007•2008
2009•2010•2011•2012•2013•2014•2015
2016•2017•2018•2019•2020•2021•2022
2023
| Marzec 2017, Nr 3 (262) |


• Bezrobocie wśród geodetów i kartografów 2016 – coroczny raport z rynku pracy • Dobra, zmiana w geodezji, czyli podsumowanie dotychczasowych dokonań rządzących w geodezji • Mówię urzędnikom: sprawdzam! Waldemar Izdebski wskazuje, co zrobić, żeby nie zmarnować kolejnych milionów na K-GESUT • Galileo zaczyna się liczyć. ...

powrót

Henryk Bartoszewicz

Przed pierwszym rozbiorem Polski

Najstarsze zachowane mapy demarkacyjne wschodniej granicy Rzeczypospolitej z lat 1764-1767. Polsko-rosyjski traktat pokojowy zawarty 6 maja 1686 r. w Moskwie nazywany jest w historiografii od nazwiska jednego z sygnatariuszy pokojem lub traktatem Grzymułtowskiego. Został on jednak potwierdzony uchwałą sejmową dopiero w 1764 r. Do dziś zachowało się kilka spośród ówczesnych kartografików demarkacyjnych.

1. Mapa demarkacyjna granicy polsko-rosyjskiej od Białej Cerkwi do granicy Rzeczypospolitej z Turcją, 1764 r., Jan Bakałowicz, AGAD, Zb. Kart. 509-7
1. Mapa demarkacyjna granicy polsko-rosyjskiej od Białej Cerkwi do granicy Rzeczypospolitej z Turcją, 1764 r., Jan Bakałowicz, AGAD, Zb. Kart. 509-7
Zanim jednak przejdziemy do map, cofnijmy się kilkadziesiąt lat wstecz do wydarzeń istotnych dla późniejszego ustalenia granic. W myśl postanowień rozejmu zawartego 11 grudnia 1618 r. w Dywilinie, kończącego trwającą od 1609 r. wojnę polsko-rosyjską, Wielkie Księstwo Litewskie uzyskało ziemię smoleńską, a Korona – ziemię czernihowską i ziemię siewierską. Od tego czasu aż do utraty Inflant na rzecz Szwecji w 1622 r. powierzchnia Rzeczypospolitej liczyła 900 tys. km kwadratowych i była największa w historii. Zawarty 14 czerwca 1634 r. pokój w Polanowie, który podsumowywał wojny polsko-rosyjskie toczone w pierwszej połowie XVII w., potwierdzał prawie w całości nabytki terytorialne Rzeczypospolitej uzys­kane w Dywilinie (z wyjątkiem utraconych na rzecz Rosji 12,5 tys. km kw., w tym Sierpiejska).

Sygnatariusze traktatu pokojowego w Polanowie zobowiązali się wyznaczyć delegacje do mieszanej komisji demarkacyjnej, która miała dokonać ostatecznego rozgraniczenia ziem między obu państwami. Ustalenie przebiegu granicy polsko-rosyjskiej w terenie było przedmiotem licznych sporów. Moskwa podejmowała próby renegocjacji ustaleń traktatowych i wprowadzenia jednostronnych zmian linii granicznej. Prace demarkacyjne trwały ponad dziesięć lat. Nie wiemy, jakie sporządzono w związku z nimi kartografika, ponieważ nie zachowały się żadne mapy granicy Rzeczypospolitej z Rosją wyrysowane w tym czasie. W wytyczaniu linii granicznej w terenie uczestniczyli prawdopodobnie oficerowie inżynierii i artylerii, których Władysław IV ściągał do wojsk Rzeczypospolitej, m.in.: Sebastian Anders, Krzysztof Arciszewski, Eliasz Arciszewski, Fryderyk Getkant, a także francuski kartograf pozostający w latach 1630-47 w służbie polskiej Guillaume (Wilhelm) le Vasseur de Beauplan.

Obraz kartograficzny granicy Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego z Rosją według stanu z lat 1618-34 został przedstawiony jedynie na mapach generalnych Rzeczypospolitej opracowanych w XVII w., a opublikowanych dopiero w jego drugiej połowie. Na uwagę zasługują dwie z nich. Dzieło Beauplana Nova totuis Regni Poloniae Magniq[ue] Ducatus Lithuaniae cum suis palatinatibus ac cofiniis (…) sporządzone zostało w 1652 r. na arkuszu papieru o wymiarach 14 x 18 cm w skali około 1:12 500 000 przy udziale Wilhelma Hondiusa – niderlandzkiego rytownika pracującego w Gdańsku. Mapa jest kompilacją nie tylko prac innych autorów, a mianowicie mapy Polski Gerarda Mercatora z 1585 r., mapy radziwiłłowskiej Litwy Tomasza Makowskiego z 1613 r., mapy Prus Kaspera Hennebergera z 1576 r., mapy krajów skandynawskich Andreasa Bureusa, ale także map Dniepru i Ukrainy samego Beauplana z lat 1639-50. Opracowanie to stanowiło istotny krok w rozwoju przedstawiania obrazu kartograficznego Europy Środkowowschodniej i wywarło ogromny wpływ na przedstawianie ziem Rzeczypospolitej przez wielu kartografów z różnych krajów. Wschodnią granicę według stanu z lat 1618-34 zaznaczono także na wydaniu amsterdamskim sprzed 1661 r. mapy Beauplana odbitej w większej skali około 1:4 500 000 oraz na niektórych jej przeróbkach publikowanych w drugiej połowie XVII w. w skalach od około 1:4 200 000 do 1:8 200 000.

Drugą z map generalnych Rzeczypos­politej ukazujących granicę polsko-rosyjską po układzie w Dywilinie była Estats de la Couronne de Pologne (…) Nicolasa Sansona d’Abbeville wydana w Paryżu w 1655 r...

Pełna treść artykułu w marcowym wydaniu miesięcznika GEODETA

powrót

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.

ładowanie komentarzy

kalendarium imprez
filmy
Plan na las - czyli o kartowaniu lasu
play thumbnail
czy wiesz, że...
© 2023 - 2024 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
[email]
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS

RODO
polityka prywatności
mapa strony
kontakt
reklama