powrót

Sławomir Mleczko

Idealne miasto - forteca

Szkoła fotointerpretacji, cz. 10

Padwa Północy, Perła Renesansu, Miasto Arkad – to wszystko określenia Zamościa, „idealnego miasta” wymienianego w wielu podręcznikach historii architektury wśród najwspanialszych zespołów urbanistycznych zarówno w Europie, jak i na świecie. Koncepcja miasta idealnego ściśle wiąże się z planowaniem przestrzennym. Zakładała ona całościowe planowanie osiedli ludzkich podporządkowane czynnikom gospodarczym, społecznym i politycznym. Bardzo istotną rolę odgrywały także wrażenia estetyczne. Miasto zawsze miało być uporządkowane geometrycznie, podległe formie, która je trzyma w ryzach. Tego typu miasta powstawały przede wszystkim w renesansie. Fragment fotomapy Zamościa zamieszczony obok wykonany został na podstawie zdjęć pozyskanych w drugiej połowie października 2012 roku przez MGGP
Aero z Tarnowa.

Założycielem Zamościa, którego lokacja sięga końca XVI wieku, był Jan Zamoyski. Miało to być nowoczesne, polifunkcyjne miasto, będące silną twierdzą, a także stanowiące siedzibę rodu. Opracowanie projektu fundator zlecił włos­kiemu architektowi Bernardo Morando. Jego koncepcja wpisywała się w idee włos­kich urbanistów dążących do stworzenia renesansowego miasta idealnego. Lokacja nie była przypadkowa. Krzyżowały się tutaj dwa ważne szlaki handlowe, a płynące nieopodal rzeki Wieprzec (obecnie Topornica) i Kalinowica (obecnie Łabuńka [A] – dobrze widoczne koryto i symetryczne obwałowania), pozwoliły spiętrzyć wody i utworzyć zalew zabezpieczający miasto od południowego zachodu. Poza tym rzeki umożliwiały napełnianie fos okalających mury od północnego wschodu ([B] – widoczność uzależniona od kierunku padania promieni słonecznych względem usytuowania fosy). Plan miasta wpisany został w pięciobok utworzony przez fortyfikacje. Zaplanowano szachownicowy układ ulic oraz symetryczne rozlokowanie placów. W centrum znajdował się Rynek Wielki o wymiarach 100 x 100 metrów ([C] – wyróżniający się bladoróżowy fototon). Widać na nim jasne, okrągłe parasole ustawione w rzędach tuż obok pierzei oraz oczywiście ratusz, z wysoką wieżą rzucającą długi cień i dwuskrzydłowymi schodami opadającymi na płytę rynku, będącymi rozpoznawalnym symbolem tego miasta. Po jego obu stronach zlokalizowane zostały rynki: Solny ([D] – jasna płyta) i Wodny ([E] – płyta bladoróżowa, widoczne korony drzew)...

Pełna treść artykułu w październikowym wydaniu GEODETY

powrót

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.