powrót

Marek Pudło

Kartografia w Jagiellonce

Od ponad 600 lat Biblioteka Jagiellońska przechowuje skarby narodowe i może pochwalić się najstarszą uniwersytecką kolekcją dzieł kartograficznych w Polsce.

Powołanie do życia Akademii Krakowskiej przez Kazimierza Wielkiego w 1364 roku zapoczątkowało tworzenie się środowiska naukowego w Krakowie, a wraz z nim – proces gromadzenia ksiąg. Biblioteka Jagiellońska od stuleci odgrywa znaczącą rolę wśród instytucji nauki i kultury w Polsce i Europie. Kolejne wieki jej istnienia to ciągły rozwój, unowocześnianie i segregowanie księgozbioru. W okresie międzywojennym wzniesiono nowy gmach biblioteki przy Alejach Mickiewicza (1931-39), a kolejne etapy rozbudowy miały miejsce w latach 1961-63. W latach 1995-2001 powstała nowoczesna część biblioteki. Współcześnie Jagiellonka ma status biblioteki narodowej, uniwersyteckiej oraz naukowej biblioteki publicznej.

Pierwszymi dziełami kartograficznymi, które znalazły się w zasobach Jagiellonki, były: rękopiśmienny atlas Klaudiusza Ptolemeusza (ok. 100-165 r.) – jednego z największych astronomów i geografów starożytności, autora teorii geocentrycznej – oraz najwcześniejsze drukowane edycje jego Geografii (po tłumaczeniu na łacinę zmieniono nazwę na Cosmographia). Wykorzystywane przez profesorów ówczesnej Akademii Krakowskiej do wykładania kos­mografii zapoczątkowały kolekcję kartograficzną biblioteki. W księdze I uczony wyłożył podstawy kartografii matematycznej, natomiast w księgach II-VII wymienił ponad 8 tysięcy nazw geograficznych, podając ich lokalizację w Afryce, Azji i Europie. Cosmographii zazwyczaj towarzyszyło 27 map. Rozdział 5 księgi III Ptolemeusz poświęcił Sarmacji Europejskiej. Na niedawnej wystawie „Skarby Jagiellonki” [GEODETA 7/2005] prezentowano jedną z najstarszych zlatynizowanych wersji rękopiśmiennych tego dzieła (ok. 1465-75). Ręcznie kolorowana z napisami wczesnohumanistycznymi i nazwami miejscowości obwiedzionymi czerwonymi ramkami, zawiera także zarysy murów i blanków. Według przypuszczeń kilka nazw zostało wpisanych przez Jana Długosza. Łącznie w zbiorach biblioteki są 24 wydania Cosmographii z lat 1482-1883.

Pełna treść artykułu we wrześniowym wydaniu GEODETY

powrót

REKLAMA

• zaloguj się    • rejestruj konto    • zapomniałeś hasła?

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.