powrót

Cezary Wł. Rembowski

Fenomenalny skok w XIX wiek

Rys historyczny pierwszych prac mierniczych i opracowań kartograficznych mających wpływ na rozwój terytorialny Łodzi w latach 1812-1917, cz. I

Dotychczasowe ustalenia pozwalają na stwierdzenie, iż do roku 1812 nie wykonano żadnego opracowania kartograficznego czy też planu sytuacyjnego dotyczącego terytorium Łodzi.

Wiadomo jedynie, że w drugiej połowie XVIII wieku powstawały opracowania, głównie topograficzne, uwzględniające położenie tej niewielkiej wówczas osady. Do tych pierwszych opracowań małoskalowych, na których zaznaczano położenie Łodzi, należą m.in.:

• Mapa szczegulna Województwa Łęczyckiego z 1793 roku w skali około 1:440 000, wykonana dla Króla Stanisława Augusta, przez geografa Karola de Perthees pułkownika wojsk koronnych, opierając się na danych geograficznych i obserwacji astronomicznych. Zaznaczono na niej położenie Łodzi jako miasteczka leżącego na Włościach Duchownych Biskupstwa Kujawskiego w granicach Powiatu Brzezińskiego. Z przeprowadzonej w 1793 r. lustracji dowiadujemy się, że Łódź liczyła: 190 mieszkańców, 44 dymy, 11 domów mieszkalnych, 18 pustych placów, 44 stodoły, młyn, 2 szynki i drewniany areszt. Wśród ludności było m.in.: 8 kołodziejów, 2 grabarzy, szewc, krawiec, ślusarz i stolarz.

• Mapa pruska autorstwa Gilly’ego z 1793 roku, na której widać Łódź i okolice. Oddzielnie zaznaczono miasteczko Łódź, folwark Stara Wieś i wójtostwo.

Z takim stanem zasobności Łódź – małe miasteczko rolnicze położone peryferyjnie w stosunku do większych ośrodków osadniczych – wkroczyła w wiek XIX, kiedy to rozpoczął się niespotykany w dziejach, fenomenalnie szybki wzrost liczby ludności. W ciągu jednego stulecia powiększyła się ona prawie 600-krotnie (w Berlinie tylko 12-krotnie, a Budapeszcie 16-krotnie). Można domniemywać, że jednym z powodów tego zjawiska było zajęcie Łodzi i okolic przez Prusaków i przeprowadzenie przez nich w latach 1796-97 sekularyzacji dóbr kościelnych i zakonnych, skutkiem czego miasto stało się własnością rządową. Nie bez znaczenia był też fakt, że od 1820 roku Łódź zaczęła korzystać z przywilejów miasta fabrycznego...

Pełna treść artykułu we wrześniowym wydaniu GEODETY

powrót

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.