powrót

Henryk Bartoszewicz

Odmówiono nawet Kościuszce

Zbiór Geograficzny Stanisława Augusta Poniatowskiego, cz. II

Zbiór Geograficzny, obejmujący mapy i plany, miał inny charakter aniżeli pozostałe kolekcje Stanisława Augusta Poniatowskiego (kopersztychy, numizmaty, obrazy i „starożytności różne”). Odmienne były też cele ich gromadzenia, a czasami również metody pozyskiwania. Ostatni król Polski niechętnie rozstawał się nawet z pojedynczymi mapami.

Wzbiorze tym gromadzono nie tylko kartografika stanowiące przedmiot zainteresowań kolekcjonerskich Stanisława Augusta Poniatowskiego, ale także mapy przydatne w pracach prowadzonych przez kartografów królewskich oraz ich własne dzieła. Liczną grupę stanowiły sporządzane na polecenie króla kopie map urzędowych Departamentu Interesów Cudzoziemskich, Komisji Wojskowej, komisji skarbowych oraz Komisji Boni Ordinis.

Plany i mapy królewskie nie tworzyły początkowo oddzielnej kolekcji, lecz stanowiły integralną część dokumentacji Gabinetu Królewskiego. W okresie sprawowania pieczy nad papierami królewskimi przez Jacka Ogrodzkiego powstał Sommaire général des papiers du Roi, którego tom drugi noszący datę 1773 r. w dziale dziewiątym Géographie zawiera spis map (AGAD, Zbiór Popielów, vol. 334, k. 140-154 – rys. 1). Spis kartografików zatytułowany Cartes de géographie et plans des villes et militaires został podzielony na trzy części. Pierwsza z nich (Cartes géographiques) zawiera mapy Polski oraz mapy innych krajów i ziem autorstwa kartografów obcych. Część druga (Plans et situation des villes) obejmuje mapy wielkoskalowe miast. Natomiast część trzecia (Plans militaires) została podzielona na pięć grup, obejmujących plany dotyczące: 1) Ameryki, 2) wojen pruskich, 3) wojen rosyjskich, 4) wojen saskich oraz 5) differents plans militaires. W tej ostatniej grupie umieszczono plan Lanckorony, który znajduje się również w części II Plans et situation des villes. Lakoniczne tytuły opracowań (identyczne w obu przypadkach) nie pozwalają stwierdzić, czy był to ten sam, czy dwa różne plany. W zbiorach kartograficznych AGAD znajduje się plan zamku w Lanckoronie sporządzony w 1772 r. przez geometrę K. Karaszewicza. Plan ten posiada sygnaturę stanisławowską (AGAD, Zb. Kart. 67-3 – rys. 2)...

Pełna treść artykułu w marcowym wydaniu GEODETY

powrót

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.