Wśród sześciu arkuszy próbnych, wydanego w 1951 r., zeszytu narodowego Atlasu Polski znalazła się mapa Hipsometria w skali 1:2 000 000, precyzyjnie wykonana w Wydziale Redakcji Map Biura Kartograficznego Głównego Urzędu Pomiarów Kraju. Miała ona oryginalną, ale obcą polskiej tradycji skalę hipsometryczną, przechodzącą od barw brudnozielonych poprzez piaskowiec i coraz ciemniejsze zimnobrązowe do fioletowych i różowych w najwyższych partiach Tatr. Przed przystąpieniem do druku ostatecznej wersji tej mapy posłano jej egzemplarz (z próbnego zeszytu) do mieszkającego w Krakowie nestora polskich geografów i kartografów, 80-letniego wówczas prof. Eugeniusza Romera z prośbą o recenzję. Ten poddał ostrej krytyce przede wszystkim kolorystykę mapy, która go wyraźnie zbulwersowała, jako „kłócąca się ze skalą międzynarodową i wchodząca w styl tak dawno zapomnianej i zarzuconej kartografii Steinhausera” (austriackiego kartografa wojskowego z XIX wieku). Szczególnie zaprotestował przeciwko najwyższym stopniom przyjętej skali, które wręcz odwracają efekt wzrostu wysokości, ale – jak napisał – „paradoks ten nie uderza tylko dlatego, że wysokości powyżej 2000 m znajdują się tylko w Tatrach, a nikt mapie nie uwierzy, że Tatry są wklęsłymi, a nie wypukłymi górami!”.

Słuszna krytyka kolorystyki mapy z 1951 r. została przez redaktorów atlasu w pełni uwzględniona i ostateczne wydanie z 1954 r. tej efektownej mapy ma barwy radykalnie zmienione, przechodzące w górach w coraz intensywniejsze czerwienie i ciepłe brązy, do których przyzwyczaiło Polaków obcowanie właśnie z mapami E. Romera. Taką bowiem kolorystykę, kontynuowaną zresztą do dzisiaj, stosował on konsekwentnie w swoich atlasach i na mapach szkolnych od początku lat dwudziestych XX wieku.

Fotomontaż pokazuje różnice pomiędzy obiema szkołami. Lewa połowa mapy pochodzi z Atlasu Narodowego z 1954 r., prawa - z niezakwalifikowanego do druku arkusza próbnego z 1951 r.

oprac. Jerzy Ostrowski

Polska na dwóch mapach