Pół wieku obserwacji meteorologicznych z kosmosu

1 kwietnia 1960 r. z ośrodka lotów kosmicznych na przylądku Canaveral na Florydzie został wyniesiony na orbitę pierwszy satelita meteorologiczny TIROS-1, otwierając nową epokę w prognozowaniu pogody i zmian klimatu.

Pierwszy obraz uzyskany z satelity TIROS-1 uchwycił pokryty chmurami obszar Ameryki. Jedno ze zdjęć wykonanych kilka dni później umożliwiło zaobserwowanie tajfunu, który przemieszczał się 1500 km na wschód od Australii. TIROS-1 poruszał się po orbicie okołobiegunowej, ważył 120 kg, wyposażony był w dwie kamery i dwa zestawy do zapisu wideo. Zakończył swoją misję po 78 dniach na skutek awarii systemu elektrycznego.

Program TIROS prowadzony był przez NASA we współpracy z armią amerykańską, służbą pogodową (US Weather Bureau) oraz teledetekcyjną (US Naval Photographic Interpretation Center) Stanów Zjednoczonych. Ogółem w latach 1960-65 wystrzelono 10 satelitów tej serii, z których każdy dysponował coraz bardziej zaawansowaną aparaturą. W 1965 r. meteorolodzy złożyli 450 zdjęć wykonanych z pokładu satelitów TIROS w pierwszy globalny obraz warunków pogodowych.

W 1975 r. został wystrzelony pierwszy geostacjonarny satelita środowiskowy serii GEOS. Połączenie możliwości aparatów poruszających się po orbitach okołobiegunowych i geostacjonarnych pozwoliło amerykańskim służbom na efektywniejsze przewidywanie pogody (szczególnie przemieszczania się sztormów i huraganów), a także śledzenie zjawisk klimatycznych (m.in. wpływu suszy na pokrywę roślinną czy też zmian temperatury powierzchni oceanów, sygnalizujących występowanie zjawisk El Niño i La Niña).

Ostatni satelita TIROS, oznaczony jako NOAA-19 (generacji Advanced TIROS-N), został umieszczony na orbicie 6 lutego 2009 r. Obecnie zapewnia on pokrycie globu zdjęciami z orbity „popołudniowej”, podczas gdy orbita „poranna” obsługiwana jest przez satelitę europejskiego w ramach współpracy amerykańskiej agencji NOAA i europejskiej EUMETSAT.

1 lutego 2010 r. przeprowadzona została restrukturyzacja systemu NPOESS (współtworzonego przez NOAA, NASA i Departament Obrony USA), do którego zadań należy koordynacja pracy amerykańskich satelitów środowiskowych poruszających się po orbicie okołobiegunowej. Rozwój programu satelitów cywilnych i wojskowych ma teraz odbywać się niezależnie. NOAA i NASA mają we wspólnych planach wystrzelenie serii nowych satelitów: jednego w ramach NPOESS Preparatory Project (pod koniec 2011 r.), dwóch w ramach projektu Joint Polar Satellite System (w 2015 i 2018 r.), a także nowej generacji satelitów GEOS-R (począwszy od 2015 r.).

Źródło: GIM International, NASA Science