System ochrony informacji niejawnych w nowej odsłonie

Wczoraj (4 marca) w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz o zmianie niektórych ustaw. Przewidziano w nim m.in. zmianę w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Zgodnie z projektem art. 7 ust. 2 Pgik miałby brzmieć: „Minister właściwy do spraw administracji publicznej w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje materiałów geodezyjnych i kartograficznych, które podlegają ochronie zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych, uwzględniając przy tym potrzeby ochrony informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej”. Obecnie wyróżniony fragment brzmi: „...które ze względu na ochronę interesów państwa lub interesu społecznego oznacza się klauzulą »poufne« ...”.

Projektodawcy przekonywali wczoraj, że istotą projektu nowej ustawy o ochronie informacji niejawnych jest takie unormowanie systemu ich ochrony, aby był on maksymalnie efektywny zarówno w sferze krajowej, jak i zagranicznej, przy jednoczesnej prostocie i elastyczności funkcjonowania, ale bez uszczerbku dla bezpieczeństwa informacji niejawnych. Podstawowym celem stało się uproszczenie istniejącego systemu i jego aktualizacja. Dotychczasowe rozwiązania powodują bowiem z jednej strony wymóg nadawania klauzul tajności olbrzymiej liczbie informacji, w wielu przypadkach niewymagających ochrony, oraz notoryczne zawyżanie klauzul bez żadnego racjonalnego uzasadnienia, z tego tylko powodu, że dana informacja w pewnych okolicznościach może stanowić informację niejawną. Z drugiej strony obowiązujące aktualnie prawo wymusza wręcz rezygnację z nadawania klauzul bardzo ważnym informacjom z powodu konieczności ich szybkiego przetwarzania i przekazywania do odbiorców.

Dwustopniowy system definiowania informacji niejawnych i rozdęte, a w praktyce całkowicie lekceważone wykazy zawarte w załączniku do ustawy, tylko pogłębiają chaos. Wynika stąd m.in. potrzeba rezygnacji z podziału informacji niejawnych na tajemnicę państwową i służbową (nieobowiązującego w takiej postaci w żadnym kraju NATO lub Unii Europejskiej); dziesięcioletnia praktyka funkcjonowania tego podziału wskazuje, że jest on sztuczny i nie ma większego sensu praktycznego. Kolejnym jakościowym założeniem merytorycznym jest odejście od rozbudowanych formalnych wykazów informacji niejawnych na rzecz jednoznacznego zobowiązania wytwórców informacji do kierowania się nowymi definicjami poszczególnych klauzul. Należy zwrócić uwagę, że zawieranie w ustawie wykazu informacji niejawnych nie jest standardowym rozwiązaniem w państwach o długiej tradycji demokratycznej, a w wielu z nich ograniczono się do sformułowania w przepisach krótkich definicji poszczególnych klauzul.

W uzasadnieniu do projektu czytamy też, że duże znaczenie dla uproszczenia systemu ochrony informacji niejawnych i radykalnego zmniejszenia ich liczby, a także liczby jednostek organizacyjnych je przetwarzających (a co za tym idzie dużych, trudnych do oszacowania oszczędności budżetowych), powinna mieć rezygnacja z traktowania informacji dotyczących prawnie chronionych interesów obywateli i jednostek organizacyjnych jako informacji niejawnych. Ochronie określonej przepisami ustawy powinny podlegać tylko takie informacje, których ujawnienie przyniosłoby szkody interesom państwa, gdyż sposób postępowania z informacjami dotyczącymi obywateli i jednostek organizacyjnych, a objętymi tajemnicami różnego rodzaju, jest przewidziany w innych ustawach normujących te tajemnice. Nie bez znaczenia pozostaje tu lepsza niż dotychczas realizacja postulatu transparentności funkcjonowania administracji oraz rozszerzenie zakresu dostępu do informacji publicznej.

W przepisach przejściowych nakazano przeprowadzenie w ciągu 3 lat przeglądu wszystkich materiałów wytworzonych pod rządami starej ustawy pod kątem ewentualnej zmiany lub zniesienia klauzuli tajności.
Stwierdzono też, że wszystkie poświadczenia, zaświadczenia i świadectwa wydane pod rządami starej ustawy zachowają ważność na okres w nich wskazany, a do postępowań wszczętych przed wejściem w życie nowej ustawy będą miały zastosowanie dotychczasowe przepisy.

Ostatecznie Sejm skierował projekt ustawy do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w celu rozpatrzenia, z zaleceniem zasięgnięcia opinii Komisji do Spraw Służb Specjalnych.

Źródło: Sejm RP