Pięć wieków Moskwy na mapach i planach

W Muzeum Historycznym m.st. Warszawy od dziś (3 kwietnia) można oglądać wystawę pod hasłem „Plany i mapy Moskwy od XVI do XXI wieku”.

W większości po raz pierwszy, poza granicami Rosji, prezentowane są tu najcenniejsze obiekty ze zbiorów Muzeum Historii Moskwy (w postaci oryginałów i cyfrowych kopii). Oprócz map zobaczymy także widoki ulic i placów, obiektów architektonicznych liczących się w krajobrazie miasta dziś albo w przeszłości. Liczne rysunki i fotografie pokazują scenki rodzajowe, obyczajowe oraz dawne stroje mieszkańców. Łącznie prezentowanych jest 80 obiektów umieszczonych w trzech salach muzeum (najliczniejsze są XIX-wieczne), które uzupełnione zostały historycznymi instrumentami pomiarowymi i sprzętem do prac kameralnych udostępnionymi przez Warszawskie Przedsiębiorstwo Geodezyjne (teodolity, niwelatory, arytmometry itp.).

To kolejna ekspozycja planów i map wielkiego miasta, po niedawnej wystawie dotyczącej Warszawy (w 2007 r. „Warszawa. Obrazy z dziejów. Mapy, plany i widoki Warszawy 1641-2007” – red.) – powiedziała wczoraj, otwierając wystawę, dyrektor warszawskiego muzeum Joanna Bojarska.
Najstarszy prezentowany plan Moskwy powstał w XVI wieku jako załącznik do dzieła Zygmunta von Herbersteina, zwanego ojcem moskiewskiej kartografii (posła cesarza Maksymiliana), pt. „Zapiski o sprawach moskiewskich”, wydanego w 1556 roku w Bazylei. Praca wzbudziła szerokie zainteresowanie nieznanym, egzotycznym krajem na peryferiach Europy, odwiedzanym dotąd tylko przez dyplomatów, kupców i awanturników. W następnych stuleciach znaczenie Rosji szybko rosło i często jej historia splatała się z naszą. Dowodem na to jest polonik, tzw. „Zygmuntowski” plan Moskwy z 1610 r., opracowany na zamówienie Zygmunta III Wazy w związku z jego planami dynastycznymi i prowadzoną wojną z Moskwą.

Późniejsze plany to – jak stwierdziła kurator wystawy Teresa Krogulec – opracowania oparte na naukowych podstawach, a wszystkie cechuje niezwykła dekoracyjność, bogata ornamentyka. Podobnie jak niezwykle barwna, dekoracyjna jest rosyjska architektura. Z tych planów można wiele dowiedzieć się na temat rozwoju przestrzennego miasta, jego zabytków, również z czasów, kiedy Moskwa na ponad 200 lat (XVIII-XIX wiek) przestała być stolicą Rosji. W sali XIX-wiecznej umieszczono bardzo ciekawe plany związane z miejską infrastrukturą (wodociągi, kanalizacja, sieć energetyczna). Nie mniej interesujące są plany z XX wieku, kiedy to – zdaniem kurator Krogulec – nie można nie dostrzec zasadniczej zmiany struktury urbanistycznej dokonanej po rewolucji październikowej.
Jak na europejskie warunki, Moskwa była miastem wielkim zarówno w XVII w., kiedy liczyła 200 tys. mieszkańców, na początku XX w. (2 mln), jak też obecnie – 15 mln mieszkańców. I należy do czołówki największych miast świata.

Organizatorami wystawy są wspólnie Muzeum Historyczne m.st. Warszawy i Muzeum Historii Moskwy. Kuratorem wystawy ze strony polskiej jest Teresa Krogulec, kartograf z MHW, a ze strony rosyjskiej – Andżelika Lwowna Michalewa z MHM. Wśród gości uczestniczących w otwarciu wystawy była m.in. attach

Anna Wardziak