O cyfryzacji planowania przestrzennego na spotkaniu w MRiT

Cele i założenia cyfryzacji planowania przestrzennego, procedowane akty prawne w tym zakresie oraz ich aspekt wdrożeniowy – m.in. te zagadnienia poruszono podczas seminarium zorganizowanego przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii (Warszawa, 3 sierpnia).

Spotkanie – w którym wzięło udział kilkudziesięciu przedstawicieli samorządów, organizacji i firm – odbyło się nieco ponad tydzień po podpisaniu przez prezydenta ustawy nowelizującej przepisy z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Najważniejsze założenia tej reformy przypomniała Anna Michalik, zastępca dyrektora Departamentu Planowania Przestrzennego w MRiT, która poprowadziła seminarium:
• wprowadzenie nowego narzędzia planistycznego – planu ogólnego gminy, który będzie uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych);
• uchylenie przepisów w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; zasady realizacji polityki przestrzennej będą ustalane w planie ogólnym gminy;
• wprowadzenie nowego aktu planowania przestrzennego – zintegrowanego planu inwestycyjnego (ZPI), będącego formą planu miejscowego, który zastąpi i znacznie zmodyfikuje rozwiązania tzw. specustawy mieszkaniowej;
• zmiany w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy, które powodują niekontrolowane rozlewanie się zabudowy;
• wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego jako systemu teleinformatycznego.

W dalszej kolejności przedstawione zostały projekty lub założenia projektów rozporządzeń, których przygotowanie wymusiła nowelizacja. Mają być one konsultowane w sierpniu br. I tak pokrótce omówiono przepisy odnoszące się do wzoru formularza wniosku dotyczącego aktu planowania przestrzennego, zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego, a także – co chyba najważniejsze – przygotowania projektu planu ogólnego gminy.
To ostatnie rozporządzenie ma określić charakterystykę stref planistycznych, w tym ich profil funkcjonalny oraz minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej, a także sposób:
• obliczania zapotrzebowania na nową zabudowę mieszkaniową oraz chłonność terenów niezabudowanych;
• tworzenie gminnego katalogu stref planistycznych;
• przygotowania projektu planu ogólnego;
• stosowania oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposób prezentacji graficznej danych przestrzennych;
• dokumentowania prac planistycznych w zakresie planu ogólnego;
• wydawania wypisów i wyrysów z planu ogólnego.
Przypomnijmy, że samorządy maja czas na opracowanie planu ogólnego do 1 stycznia 2026 r.

Sporo mówiło się także o rządowym Rejestrze Urbanistycznym, który zgodnie z zapisami nowelizacji ma ruszyć z początkiem 2026 r. Ma on stanowić wiarygodne i aktualne źródło informacji i danych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, w tym zbiorów danych przestrzennych, zachowując zarówno interoperacyjność systemu, jak i interoperacyjność gromadzonych w nim zbiorów. Szczegółowe kwestie dotyczące funkcjonowania Rejestru zostaną zawarte w rozporządzeniu. Aktualnie trwają prace nad inicjalną wersją tego aktu. Ponadto rozpoczęto prace nad uruchomieniem pilotażu Rejestru, w którym udział wezmą jednostki samorządu terytorialnego. Pilotaż ma objąć rejestr miejscowych planów.

Na spotkaniu Anna Michalik zaprezentowała też zrzuty z prototypu rozbudowywanej przez resort rozwoju Wtyczki APP dla QGIS, która umożliwi tworzenie planu ogólnego. Testowanie wtyczki zaplanowano na III i IV kwartał br.
Na koniec części prezentacyjnej prowadząca wspomniała jeszcze o długoterminowych celach MRiT w zakresie cyfryzacji planowania przestrzennego. Te cele to: pełna standaryzacja APP i dostęp on-line, bieżąca aktualizacja, rezygnacja z rejestrów wg ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, rezygnacja z wypisów i wyrysów. Ich realizację ma umożliwić m.in. projektowana Platforma Urbanistyczna.

Drugą część wczorajszego seminarium stanowiła otwarta dyskusja. W założeniu resortu rozwoju miała ona dotyczyć cyfryzacji planowania przestrzennego w ujęciu celów i założeń, procedowanych aktów prawnych oraz aspektu wdrożeniowego. Jak jednak zauważył jeden z uczestników, niezwykle trudno jest dyskutować o projektach rozporządzeń, jeżeli ich aktualną wersję zobaczyło się przed chwilą na slajdach.
Dopiero wczoraj na stronach RCL opublikowane zostały:
• projekt rozporządzenia ministra rozwoju i technologii w sprawie określenia wzoru formularza wniosku dotyczącego aktu planowania przestrzennego;
• projekt rozporządzenia ministra rozwoju i technologii zmieniającego rozporządzenie w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego.
Ponadto w przypadku części uwag przedstawicielka MRiT sugerowała skierowanie ich do ministerstwa bezpośrednio w ramach konsultacji rozporządzeń.

Choć prace nad reformą planowania przestrzennego trwają od lat, to nadal w środowisku urbanistów nie brakuje osób sceptycznie do niej nastawionych. Podczas spotkania kilka osób krytycznie odniosło się do samej idei cyfryzacji – m.in. rezygnacji z wniosków i dokumentów papierowych, argumentując, że w ten sposób wykluczonych zostanie wielu obywateli. Podnoszono, że nie każdy ma dostęp do internetu, aby mógł – przykładowo – przeglądać plany on-line.
Czytającym tę relację geodetom z pewnością przypomną się wątpliwości, jakie kilka lat temu pojawiały się w naszym środowisku w związku z wprowadzaniem obowiązku stosowania operatów elektronicznych. Jak się jednak okazało, cała operacja przejścia na e-operaty odbyła się stosunkowo bezboleśnie i dziś już chyba nikt nie tęskni za „papierem”.
Na seminarium z krytyką spotkały się też założenia standaryzacji APP – geometrii, atrybutów. Jeden z uczestników stwierdził nawet, że byłby to koniec planowania przestrzennego w Polsce. Zdaniem urbanistów nie wszystko powinno być ściśle zdefiniowane i bez przynajmniej odrobiny swobody nie jest możliwe właściwe planowanie. Także w tym przypadku Anna Michalik zachęcała do składania uwag w ramach konsultacji, zapewniając, że wszystkie propozycje zostaną rozpatrzone.

Damian Czekaj