Tak nagrzewają się polskie miasta podczas upałów [mapy satelitarne]

Jak zjawisko miejskiej wyspy ciepła wpływa na mikroklimat wybranych polskich aglomeracji? W których częściach miasta należy spodziewać się upałów, a gdzie znajdziemy chłód? Odpowiedzi na te pytania przynosi opracowanie wykonane na zlecenie Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA).

Miejska wyspa ciepła to zjawisko polegające na podwyższeniu temperatury na obszarze miasta w stosunku do terenów pozamiejskich. Do jej powstawania przyczynia się przede wszystkim nagromadzenie powierzchni z materiałów akumulujących ciepło (beton, asfalt, cegła), niewielkiego udziału terenów zielonych oraz osłabionego przewietrzania. Istnieje kilka rodzajów pomiaru tego zjawiska w zależności od wybranych parametrów i metod badawczych. Na podstawie satelitarnych zobrazowań termalnych możliwe jest porównanie temperatury powierzchni miast i terenów ich otaczających oraz przeanalizowanie zjawiska powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (PMWC).

Polska Agencja Kosmiczna w ramach działań w obszarze zwiększania wykorzystania danych satelitarnych i promowania ich zastosowań zleciła wykonanie analizy powierzchniowych wysp ciepła dla 2022 roku (półrocze ciepłe – kwiecień/wrzesień) oraz dla okresu referencyjnego 5 lat (2017–2021) z rozdzielczością przestrzenną 30 metrów. Badanie wykonano dla: Gdańska, Krakowa Łodzi, Warszawy i Wrocławia. Ich autorem jest Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).

Podstawowym celem analiz było wstępne określenie wpływu zmian klimatu na miasta, a także zestawienie występowania zjawiska miejskiej wyspy ciepła z danymi społeczno-ekonomicznymi w kontekście usprawnienia procesów urbanizacyjnych.

Zgodnie z przyjętą metodyką do opracowania map temperatury powierzchni terenu oraz map intensywności PMWC wykorzystano dane termalne z satelitów Landsat-8 i Landsat-9 oraz szereg danych pomocniczych dotyczących m.in.: nieprzepuszczalności powierzchni, meteorologii, gęstości zaludnienia oraz wskaźnika kondycji roślinności NDVI czy mapy pokrycia terenu. Do walidacji produktów wykorzystano dane z satelitów Sentinel-3 (sensor SLSTR) oraz Terra (MODIS).

Co wynikło z badań? W Warszawie najwyższe wartości wskaźnika intensywności PMWC otrzymano dla dzielnicy Ursus, a najniższe dla dzielnic Bielany, Wawer i Wesoła, gdzie udział lasów jest znaczny przy jednoczesnym niewielkim udziale terenów antropogenicznych. W Krakowie miejska wyspa ciepła jest najbardziej odczuwalna w rejonie Starego Miasta, a najsłabiej w dzielnicach Zwierzyniec, Dębniki i Swoszowice. Również w Łodzi prym wiedzie centrum miasta. Chłodu można się za to spodziewać w zdecydowanie bardziej zadrzewionych dzielnicach Bałuty i Widzew. Z kolei w Gdańsku najwyższe wartości wskaźnika zanotowano dla dzielnic Przymorze Małe, Zaspa-Młyniec i Letnica, a po przeciwnej stronie wykresu znajdziemy dzielnice Wrzeszcz Górny, Wyspa Sobieszewska, Krakowiec-Górki Zachodnie, Brętowo, Oliwa oraz VII Dwór. Natomiast mieszkańcy Wrocławia zjawisko miejskiej wyspy ciepła najsilniej mogą odczuwać na Przedmieściu Świdnickim. Po przeciwnej stronie wykresu są zaś Sołtysowice.

Jak wyjaśnia POLSA, wszystkie wykonane w toku tych badań mapy zostaną włączone do zasobów Narodowego Systemu Informacji Satelitarnej (NSIS) w celu łatwego i szybkiego dostarczania informacji o sytuacji bieżącej w miastach na potrzeby informowania ludności cywilnej oraz zarządców samorządów.

Szczegółowe wyniki badania, w tym satelitarne mapy dla poszczególnych miast, dostępne są na stronie POLSA. Agencja organizuje ponadto seminarium poświęcone temu zagadnieniu. Odbędzie się ono 16 lutego, a będzie je można śledzić od godziny 10:00 na kanale YouTube POLSA.

Źródło: POLSA, JK