Gdańsk: GIS usprawni poruszanie się pieszo po mieście

Gdański magistrat zaprezentował model dostępności pieszej – nowatorskie narzędzie GIS-owe, które ma usprawnić planowanie przestrzenne, przygotowywanie inwestycji czy poruszanie się po mieście.

Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju i inwestycji (fot. fot. Grzegorz Mehring/gdansk.pl)

– W 2018 roku podczas kampanii wyborczej prezydenta Pawła Adamowicza przedstawiliśmy 50 celów wyborczych, wśród których były m.in. cele komunikacyjne, dzięki którym bezpieczniej poruszamy się po Gdańsku. Teraz prezentujemy narzędzie, które pozwoli przybliżyć się do postawionych celów, wśród których było minimum 7 minut do przystanku komunikacji publicznej pieszo, a w wielu miejscach mniej niż pięć minut. Mapa dostępności pieszej do transportu publicznego jest takim narzędziem, które pozwala nam pracować nad tym, żeby ten cel w wielu miejscach został zrealizowany – mówił podczas konferencji prasowej Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju i inwestycji.

Model dostępności pieszej to efekt wykorzystania najnowocześniejszej technologii GIS. Pozwoliła ona na zbudowanie aplikacji internetowej „Mapy dostępności pieszej do przystanków transportu zbiorowego w Gdańsku”. W zależności od potrzeb, za pomocą modelu, będzie jednak można sprawdzać dostępność pieszą także do innych punktów, obiektów czy obszarów w mieście.

– Chcemy pokazać element, który ma być narzędziem dla osób pracujących nad planowaniem przestrzennym i dla tych, którzy pracują nad rozwojem komunikacji publicznej i pieszej w Gdańsku – mówił prezydent Piotr Grzelak.

Do stworzenia modelu zostały wykorzystane otwarte dane wektorowe. Początkowo wykorzystywane były dane z portalu OpenStreetMap. Dzięki temu powstała tak szczegółowa mapa sieci połączeń pieszych, natomiast dane związane z częstotliwością obsługi przystanków zostały uzyskane z otwartych danych udostępnianych przez Zarząd Transportu Miejskiego w Gdańsku.

Dla planistów

Dzięki technologii GIS możliwe stało się dokładne pokrycie mapy Gdańska siecią istniejących w terenie ciągów pieszych: chodników, schodów, wydeptanych przez mieszkańców ścieżek i przejść. Każdy obszar miasta został zweryfikowany po to, by sieć była jak najbardziej zgodna z rzeczywistymi trasami poruszania się pieszego.

– Prace nad stworzeniem tego narzędzia trwały dwa lata – mówi Tomasz Budziszewski, p.o. kierownika Zespołu Analiz Transportowych w Biurze Rozwoju Gdańska. – Konsekwentnie poszukujemy rozwiązań, które pomagają nam realizować zadania zgodnie z określonymi w Studium kierunkami rozwoju miasta. Priorytetem w zakresie mobilności jest dogodna dostępność piesza, rowerowa i komunikacji zbiorowej. Dotychczas skazani byliśmy na szacunkowe określanie odległości, które nie odzwierciedlało faktycznego stanu infrastruktury pieszej i istniejących barier przestrzennych. Dziś korzystamy z danych bardzo dokładnych i precyzyjnych.

Wyniki analiz umożliwiają wskazanie obszarów o ograniczonym dostępie do transportu publicznego i mogą mieć wpływ na tworzenie nowych przystanków oraz ciągów pieszych tam, gdzie są one potrzebne. Z perspektywy gdańskich planistów kluczowe jest również poszukiwanie powiazań pieszych i pieszo-rowerowych, co pozwala lepiej planować przestrzeń – to przekłada się na konkretne zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Funkcjonalności mapy posłużą także planistom do badania innych dostępności w mieście, np. do zieleni czy szkół.

Działania te wpisują się równocześnie w coraz popularniejszą ideę miasta 15-minutowego, w którym mieszkańcy mają łatwy dostęp do podstawowych usług w okolicy swojego miejsca zamieszkania. Spacer zamiast jazdy samochodem do szkoły, sklepu, czy przychodni to mniej hałasu, spalin, to poprawa jakości życia w mieście.

Dla mieszkańców

Mapy dostępności pieszej do przystanków transportu zbiorowego w Gdańsku to narzędzie, z którego korzystać mogą wszyscy mieszkańcy. Obrazuje ono pieszą dostępność przystanków transportu zbiorowego w mieście – w podziale na autobusy, tramwaje oraz komunikację kolejową. Aplikacja internetowa w prosty i czytelny sposób pokazuje odległość do wybranego przystanku oraz częstotliwość jego obsługi.

Użytkownik jest w stanie sprawdzić czy jego miejsce zamieszkania lub pracy znajduje się w jednym z kilku określonych zasięgów obszaru oddziaływania przystanków. Może także zweryfikować stan infrastruktury pieszej w swoim sąsiedztwie oraz wyszukiwać przystanki o zadanym zakresie częstotliwości kursowania autobusów, tramwajów czy kolei. Specjalnie zaprojektowany interfejs umożliwia filtrację wybranych treści lub ich eksport do plików zewnętrznych.

Dla jednostek miasta

Do stworzenia modelu dostępności pieszej oraz aplikacji wykorzystano ogólnodostępne dane wektorowe dotyczące ciągów pieszych. Metodologia kodowania opiera się na założeniach opracowanych przez autorów. Informacje dotyczące dobowej częstotliwości obsługi każdego przystanku uzyskano na podstawie otwartych danych ZTM Gdańsk oraz SKM i PKM Gdańsk.

– To narzędzie będzie dla nas pomocne nie tylko przy planowaniu sieci komunikacji miejskiej, ale też przy optymalizacji lokalizacji przystanków i linii. Ma to też wymiar ekonomiczny, ponieważ jeżeli można inaczej poukładać trasy autobusów, to z pewnością będzie to korzystne w rachunku ekonomicznym. Co najważniejsze, jest to mapa interaktywna, która korzysta z otwartych danych ZTM, a przypomnę, że Gdańsk jako pierwsze miasto na tak szeroką skalę udostępnił swoje otwarte dane dotyczące komunikacji miejskiej w 2017 roku. Ta mapa ma potencjał, ponieważ można ją jeszcze bardziej zintegrować z przyszłymi danymi, które pochodzą w czasie rzeczywistym z naszego serwera. Jest to narzędzie pomocy nie tylko dla nas planistów, ale również dla zwykłych użytkowników, a nawet dla inwestorów, którzy chcą zlokalizować swoje inwestycje na terenie Gdańska. Mogą oni dokładnie sprawdzić, jaka jest dostępność, gdzie jest najbliżej do komunikacji miejskiej, gdzie jest największa częstotliwość i pod tym kątem planować swoje inwestycje – mówił Sebastian Zomkowski, dyrektor ZTM.

– Bardzo się cieszę, że w rozwoju miasta możemy wspierać się danymi przestrzennymi. Możemy bazować na liczbach, a nie tylko na intuicji. Mapa dostępności pieszej jest bardzo ważnym elementem w rozwoju miasta, jako że wszyscy jesteśmy pieszymi. W zakresie tworzenia miasta przyjaznego pieszym jest to jeden z dwóch obszarów priorytetowych – powiedział Grzegorz Krajewski, pełnomocnik prezydenta ds. pieszych. – Komunikacja miejska nie będzie dobrze funkcjonowała bez dobrych połączeń pieszych. Tak samo miasto nie będzie w pełni przyjazne pieszym bez dobrze działającej komunikacji miejskiej. Mapy wykorzystamy m.in. do identyfikacji barier architektonicznych infrastrukturalnych, które niestety w każdym mieście się znajdują, a które będziemy starali się niwelować. Będzie pomocna również w zaproponowaniu nowych połączeń pieszych, niezależnych od sieci drogowej – dodał Grzegorz Krajewski.

Aktualna wersja aplikacji bazuje na danych pozyskanych w kwietniu 2022. Narzędzie będzie aktualizowane co kilka miesięcy, planowany jest także rozwój nowych funkcji.

Źródło: UM Gdańska, JK