Kiedy wreszcie wszystkie powiaty zaoferują WFS-y z danymi EGiB?

Choć zdecydowana większość starostw udostępniła już swoje dane EGiB przez usługi pobierania, kilkadziesiąt wciąż z tym zwleka. Wszystkie te samorządy korzystają z oprogramowania tego samego dostawcy.

fot. Geoportal.gov.pl

Dostępność usług WFS z danymi EGiB (źródło: GUGiK)

Usługi od zaraz?

Przypomnijmy, że obowiązek wystawiania części danych ewidencji gruntów i budynków przez ogólnodostępną i bezpłatną usługę pobierania w standardzie WFS wprowadziło nowe rozporządzenie ws. EGiB. Jako że w akcie tym nie przewidziano terminu przejściowego dla wdrożenia tych serwisów, należy zakładać, że powinny one działać od momentu wejścia w życie tych przepisów, czyli 31 lipca 2021 r.

Początkowo liczba tych usług szybko rosła, jednak w ostatnich tygodniach zatrzymała się na nieco ponad 300. Jak wynika z zeszłotygodniowego komunikatu GUGiK, udostępniono już 316 WFS-ów, w tym we wszystkich powiatach województwa opolskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego (patrz mapa obok). Pozostałe 68 powiatów łączy to, że wykorzystują system firmy Geomatyka-Kraków. Czy zatem problem tkwi w tym oprogramowaniu?

Kwestia bezpieczeństwa i pieniędzy

Sprawę rozjaśnia korespondencja między GUGiK i Geomatyką-Kraków a powiatami. W ostatnich tygodniach Urząd ponaglał starostwa, by wypełniły prawny obowiązek i wdrożyły wspomniane WFS-y. W jednym z takich pism GUGiK przesłał tabelę, w której zestawił ofertę poszczególnych systemów do prowadzenia PZGiK. Wynika z niej, że tylko Geomatyka-Kraków oczekuje od swoich użytkowników opłaty za uruchomienie WFS-a. Natomiast firmy Geobid, Geo-System, Comarch i Systherm-Info deklarują, że usługi te uruchamiają bez dodatkowych opłat.

Jak nietrudno przewidzieć, ponaglenia GUGiK spowodowały, że wiele powiatów zaczęło naciskać na Geomatykę, by bezpłatnie wdrożyła u nich WFS-a. W reakcji na te prośby firma wystosowała do wszystkich powiatów pismo, w którym wyjaśniła motywy swojego postępowania.

Czytamy w nim, że do uruchomienia tych usług powiaty muszą spełnić dwa podstawowe warunki. Pierwszy to podpisanie umowy na usługę udostępnienia oprogramowania WMS/WFS-IIP o wartości 5 tys. zł netto rocznie. Dyrektor Geomatyki Jacek Łaguz tłumaczy to kosztami utrzymania software’u, dołączając konkretne wyliczenia. Jak wyjaśnia, źródłem tych kosztów jest w szczególności konieczność utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa oprogramowania, czyli np. reagowanie na ujawniane w ostatnim czasie „podatności” w rozwiązaniach programistycznych, z których korzysta ta firma.

Dodatkowym obciążeniem finansowym jest zaangażowanie pracowników Geomatyki w rozwiązywanie problemów zgłaszanych przez użytkowników tego systemu. A ich źródłem – jak twierdzi firma – jest na ogół niewydolna infrastruktura po stronie powiatów.

Tu dochodzimy do drugiego warunku postawionego starostwom. Geomatyka-Kraków oczekuje bowiem od powiatów dysponowania infrastrukturą informatyczną spełniającą odpowiednie wymagania dotyczące bezpieczeństwa i wydajności. Oba te warunki spełniło kilkanaście powiatów i dlatego tam usługi WFS już działają. Jacek Łaguz zwraca ponadto uwagę, że serwer WMS/WFS nie jest integralnym elementem systemu Geomatyki, zatem nic nie stoi na przeszkodzie, by powiaty samodzielnie wdrożyły tę usługę np. na bazie otwartego oprogramowania. To jednak może wiązać się dla nich ze sporymi kosztami. Mogą też skorzystać z oferty „mikro-SIP-ów”, ale ich wadą jest chociażby konieczność ręcznego aktualizowania usług. Pod znakiem zapytania jest także bezpieczeństwo tych rozwiązań – pisze Jacek Łaguz.

GUGiK oferuje wsparcie

Do pisma Geomatyki-Kraków ustosunkował się niedawno główny geodeta kraju. „Ze smutkiem przyjmuję treść przedstawionych w nim informacji, a z ubolewaniem sposób i język ich przedstawienia” – pisze do powiatów Waldemar Izdebski. „Problemy występują jedynie tam, gdzie wykorzystywane jest oprogramowanie firmy Geomatyka. Sugeruję zatem, aby w przyszłości, w swoich umowach na asystę techniczną oprogramowania firmy Geomatyka, zwrócili Państwo baczniejszą uwagę na zapisy uwzględniające konieczność dostosowywania oprogramowania i udostępnianych usług do obowiązujących przepisów prawa” – czytamy dalej.

W związku z zaistniałą sytuacją oraz istotnością tych usług GGK deklaruje wsparcie powiatów, tj. uruchomienie tymczasowego WFS-a, który będzie funkcjonował do momentu wdrożenia tej usługi przez Geomatykę. Do tego niezbędne będzie podpisanie stosownego porozumienia oraz systematyczne przekazywanie do GUGiK swoich danych EGiB.

Powiaty pracują nad usługami, ale czy pośpiech jest uzasadniony?

Zapytaliśmy wybrane powiaty, czy zamierzają skorzystać z oferty Geomatyki bądź GUGiK-u. „Nasza infrastruktura została już tak zmodernizowana, że pozostaje do wykonania ostatnie działanie polegające na uruchomieniu oprogramowania do serwowania usługi WFS. W tym przypadku, aby świadczyć usługi WFS i wywiązać się z przepisów prawa, skorzystamy z oferty firmy Geomatyka. To rozwiązanie umożliwi nam świadczenie usług z wykorzystaniem danych bezpośrednio z bazy, bez potrzeby cyklicznego przekazywania GUGiK aktualnych danych z powiatowej bazy EGiB” – wyjaśnia geodeta powiatu krakowskiego Anna Skórka.

Zdecydowanie obszerniej do sprawy odniósł się geodeta powiatu warszawskiego zachodniego Dariusz Pręgowski. Jak zauważa, mamy tu kilka istotnych wątków. „Najistotniejszy problem wynika z błędów prawodawcy, który po pierwsze nie określił czasu na uruchomienie tych usług, a po drugie nie uspójnił przepisów obowiązujących w dwóch równorzędnych aktach prawnych” – wyjaśnia. Ma tu na myśli rozporządzenie ws. EGiB, w którym mowa jest o udostępnianiu danych EGiB z wykorzystaniem usług sieciowych i portali internetowych z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia ws. PZGiK. Tyle że w tym drugim akcie mowa jest już o udostępnianiu materiałów PZGiK z wykorzystaniem usług sieciowych lub portalu internetowego. „Pytanie w tym przypadku o to, co jest ważniejsze – »i« czy »lub«, jest pytaniem dla prawnika. Ja nie mam pewności. Pomijam również aspekty praktyczne, czy Główny Geodeta Kraju, wzywając do pilnego uruchomienia tych usług, ma do tego silne podstawy prawne” – pisze Dariusz Pręgowski.

„Jeśli chodzi o czas na uruchomienie usług, to albo rozsądny prawodawca pozostawił termin do oceny możliwości wykonujących ten przepis starostów, mając na uwadze brak pilności, skoro i tak dane mogą być udostępniane z wykorzystaniem portali internetowych, albo po prostu zapomniał o tym szczególe. Nie można bowiem w moim przekonaniu podejrzewać racjonalnego prawodawcę o to, że spodziewał się, iż takie przedsięwzięcie zostanie w całej Polsce wdrożone w przeciągu kilku weekendowych godzin nocnych od czasu publikacji do czasu obowiązywania” – wyjaśnia dalej geodeta powiatowy.

Dariusz Pręgowski zwraca również uwagę na aspekty finansowe – twardy i miękki. „Twardy” polega na tym, że konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa wymusiła na jego powiecie zakup nowej jednostki serwerowej i aktualizację oprogramowania. „Miękki” to wspomniana opłata dla Geomatyki za utrzymanie usług WMS i WFS. Dariusz Pręgowski zapewnia, że w pełni rozumie takie podejście tej firmy. „Autorzy każdego oprogramowania muszą odczuwać potężne obciążenie w przypadku szerokich zmian przepisów obowiązujących w przestrzeni funkcjonalności oprogramowania” – zauważa. Dowodem tego jest nie tylko postępowanie Geomatyki, ale także opublikowany niedawno cennik za aktualizację „bardzo popularnego wśród powiatów i firm geodezyjnych oprogramowania”. „Dzięki wyeliminowaniu systemów do prowadzenia PZGiK, wykorzystywanych do 2016 r. w powiecie, w którym pracuję, i wdrożeniu jednego systemu, mając na względzie bardzo wysokie koszty nadzoru i serwisowania w szczególności jednego z ówcześnie wykorzystywanych systemów, mam prawo do oceny, że obecne koszty serwisowe są porównywalnie bardzo niskie” – podkreśla Dariusz Pręgowski.

Podsumowując, zaznacza, że kierunek rozwoju usług sieciowych przyjęty przez GUGiK jest słuszny, ale pośpiech w tej sprawie jest nie tylko nieuzasadniony, ale może prowadzić do bardzo złych skutków, czego doświadczyły już niektóre powiaty. Powiat warszawski zachodni dołączy zatem do samorządów udostępniających już dane EGiB przez WFS. „Ale nie spiesząc się zbytnio, a na pewno, nie wpadając w paranoję. Wszak działamy zgodnie z prawem, tylko – z którym prawem?” – pyta retorycznie.

Chcesz być na bieżąco z wydarzeniami w geodezji i kartografii? Zapisz się na newsletter!

Jerzy Królikowski