Nowelizacja ustawy usprawni scalanie gruntów

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o scalaniu i wymianie gruntów. Jak zapewniają autorzy nowych przepisów, mają one usprawnić i przyspieszyć realizację postępowań scaleniowych.

fot. Geoportal.gov.pl

Jak wylicza Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w latach 2004-2019 w Polsce wykonano scalenia i wymiany gruntów na obszarze 206 tys. ha, co średnio rocznie dawało 12 904 ha. Tymczasem ekspertyzy wskazują, że obecnie postępowaniem scaleniowym należałoby objąć łącznie 2 mln 967 tys. ha gruntów rolnych, a każdego roku prace te powinny być realizowane dla około 450 tys. ha. By osiągnąć to tempo, niezbędne są zmiany przepisów ustawy.

Usprawnienie oraz przyspieszenie postępowań scaleniowych ma nastąpić w szczególności poprzez wprowadzenie terminów dla wojewodów i sądów administracyjnych do rozpatrywania odwołań i skarg na wzór specustaw, co pozwoli na wykonywanie ostatecznych decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia w racjonalnych ramach czasowych. Nowe przepisy mają zapobiec sytuacjom, gdy z powodu niektórych, często nielicznych uczestników scalenia kontestujących potrzebę przeprowadzenia tych prac, sądy administracyjne w kilka lat po zakończeniu tej operacji uchylają lub stwierdzają nieważność całej decyzji, niwecząc olbrzymi wysiłek włożony w realizację projektów scaleniowych – tłumaczą autorzy przepisów.

Nowelizacja ma także uregulować procedury przeprowadzania postępowania scaleniowego w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Wprowadzi bowiem możliwość organizowania zebrań oraz wykonywania prawa głosu z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.

Celem projektowanych przepisów jest również wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 kwietnia 2019 r. TK orzekł w nim, że art. 33 ust. 2 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów jest niezgodny z ustawą zasadniczą, uniemożliwia bowiem stwierdzenie wydania ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalania z naruszeniem prawa.

Nowelizacja ma także ujednolicić przepisy w zakresie organu właściwego do ujawnienia nowego stanu prawnego w księgach wieczystych, który wynika z decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów. W obecnie obowiązującym art. 2 ust. 1 ustawy o utracie mocy prawnej niektórych ksiąg wieczystych jako organ właściwy wskazany jest wójt/burmistrz/prezydent miasta, natomiast organem właściwym do przeprowadzania postępowania scaleniowego jest starosta.

Projekt przewiduje ponadto zmianę w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne w zakresie zawiadamiania stron o ustaleniu gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują, że zawiadamianie stron oraz doręczenie decyzji o ustaleniu gleboznawczej klasyfikacji odbywa się za pokwitowaniem przez operatora pocztowego na adres wskazany w ewidencji gruntów i budynków. Przy przeprowadzaniu klasyfikacji z urzędu na gruntach objętych postępowaniem scaleniowym, z uwagi na dużą liczbę stron postępowania zasadne jest jednak zastosowanie trybu doręczeń w formie obwieszczenia – postulują autorzy projektu.

Inne zmiany proponowane w nowelizacji to m.in.:

• zmiana definicji celu scalenia gruntów,
• wprowadzenie definicji gospodarstwa rolnego zawierającej szczególną normę obszarową,
• doprecyzowanie czynności związanych z ustaleniem granic obszaru scalenia lub wymiany (tzw. granic zewnętrznych) wykonywanych po wszczęciu postępowania scaleniowego lub wymiennego poprzez wskazanie możliwych do zastosowania trybów ustalenia tych granic, tj. wznowienie znaków granicznych, wyznaczenie punktów granicznych ujawnionych uprzednio w EGiB lub ustalenie przebiegu granic,
• włączenie przedstawiciela gminy do komisji doradczej,
• rezygnacja z konieczności szacowania wartości drzewostanów na potrzeby postępowania scaleniowego przez rzeczoznawcę na zasadach określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami,
• doprecyzowanie skutków ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów.

Konsultacje projektu potrwają do połowy stycznia. Nowelizacja wejdzie w życie 30 dni po opublikowaniu w Dzienniku Ustaw.

Jerzy Królikowski