Geoinformacja wobec wyzwań cywilizacyjnych

Pod takim hasłem rozpoczęła się wczoraj XXIX Konferencja Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej. Dwudniowe wydarzenie odbywa się w Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej, a organizatorzy zaplanowali m.in. 6 sesji referatowych, posterową, a także panel dyskusyjny.

prof. Jerzy Gaździcki

Paneliści: J. Kozak, E. Bielecka, A. Iwaniak oraz D. Gotlib i moderator M. Baranowski

W sesji otwierającej honorowy prezes PTIP prof. Jerzy Gaździcki zwrócił uwagę na to, że obecnie można mówić o trendzie szybkiego wzrostu użyteczności społecznej informacji geoprzestrzennej oraz jej cywilizacyjnego znaczenia w skali lokalnej, regionalnej, krajowej oraz międzynarodowej. A utrzymanie tego trendu powinno być przedmiotem troski i starań wszystkich zainteresowanych, a zwłaszcza naszego środowiska naukowego i zawodowego.
Profesor podkreślił też m.in. potrzebę publikowania prac naukowych w języku polskim. – Nie ulega kwestii, że należy popierać publikowanie prac naukowych w języku o znaczeniu międzynarodowym (obecnie głównie angielskim). Jednak nie można umniejszać roli publikacji naukowych w języku polskim, które są potrzebne, a nawet niezbędne ze względu na ich wpływ na kształtowanie polskiego słownictwa, edukację, upowszechnianie wiedzy i wdrażanie postępu technicznego – stwierdził Jerzy Gaździcki.

– Bez danych przestrzennych i bez usług nie da się stworzyć społeczeństwa informacyjnego. Dlatego otwieramy nasze dane i usługi, żeby stworzyć pewien ekosystem do funkcjonowania takiego społeczeństwa – mówił z kolei główny geodeta kraju Waldemar Izdebski, pod którego patronatem odbywa się konferencja. – Dzięki podejmowanym przeze mnie działaniom w gronach decyzyjnych (ministerialnych) wiedzą już, czego po geodezji mogą się spodziewać, w czym geodezja może im pomóc, a wiele instytucji w sposób zaawansowany korzysta z naszych usług – podkreślał GGK. – Szacuję, że dane PZGiK stanowią ok. 70% całego zasobu informacji przestrzennej państwa. Co nam po zasobie zamkniętym, odpłatnym? – pytał retorycznie.
Dlatego w swoim wystąpieniu GGK skupił się na prezentacji tworzonych przez GUGiK usługach sieciowych, które pozwalają w sposób wygodny korzystać ze zgromadzonych w PZGiK danych bez zbędnych barier biurokratycznych czy finansowych. Zwrócił też uwagę na serwisy integrujące samorządowe usługi sieciowe.

Geodeta województwa mazowieckiego Krzysztof Mączewski mówił o mazowieckim systemie informacji przestrzennej (MSIP) m.in. w kontekście strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie. Okazuje się też, że wspólnie z naukowcami Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego pracuje nad nowymi rozwiązaniami i funkcjonalnościami Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej, a 29 października została podjęta przez Zarząd województwa uchwała ws. współpracy przy tworzeniu i utrzymywaniu MSIP. Przy tej okazji Krzysztof Mączewski podkreślał konieczność współpracy pomiędzy instytucjami przy budowaniu infrastruktury informacji przestrzennej. – Wszyscy jesteśmy świetni, ale lepsi będziemy ze sobą współpracując, a nie tylko konkurując – podsumował.

Janusz Dygaszewicz, dyrektor Departamentu Systemów Teleinformatycznych, Geostatystyki i Spisów Głównego Urzędu Statystycznego, poinformował m.in. o tym, że w ramach ONZ powstała koncepcja stworzenia globalnych ram dotyczących statystyki i informacji geoprzestrzennej (w sierpniu br. została przyjęta). Omówił 5 pryncypiów tworzenia infrastruktury według tej koncepcji. – Rozpoczynamy od danych przestrzennych, za które w danym kraju odpowiedzialna jest agencja mapowa (u nas GUGiK), następnie tworzymy metodykę geokodowania rekordów (chodzi o informacje statystyczne generowane przez różne instytucje). Na kolejnym poziomie jest kwestia wykorzystania odpowiedniego podziału przestrzennego do udostępniania danych, następnie jest warstwa dotycząca metainformacji i na końcu geoportale.
– W Polsce, niestety, różne instytucje najpierw budują geoportale, a dopiero potem okazuje się, że pojawiają się problemy na niższych poziomach, bo nikt nie wziął pewnych spraw pod uwagę. Zatem łączenie danych przestrzennych ze statystycznymi powinno się odbywać według określonych zasad – mówił Janusz Dygaszewicz.

Wyzwania związane z cyfryzacją planowania przestrzennego były natomiast tematem wystąpienia Kacpra Kamińskiego z Departamentu Polityki Przestrzennej Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. Brak obowiązku tworzenia zbiorów danych aktów planowania przestrzennego (APP), a także brak krajowych standardów tworzenia i udostępniania zbiorów danych APP skłonił resort do podjęcia m.in. działań legislacyjnych (na poziomie ustawy oraz przepisów wykonawczych), ale też wypracowania rozwiązań geoinformatycznych. Prelegent przy tej okazji przypomniał próby wdrażania zmian legislacyjnych przez poprzedników (m.in. przy opracowywaniu Kodeksu urbanistyczno-budowlanego w latach 2016-18), przekonując, że nie poszły one na marne, a najnowsze rozwiązania są dzięki nim lepiej dopracowane.

Przedstawiciel MIiR poinformował też, że 5 listopada nadano numer druku sejmowego ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne, w której te najnowsze propozycje są zawarte, a zatem lada moment powinny się rozpocząć prace nad nią. Projekt ustawy definiuje m.in. minimalny zakres przestrzennych danych planistycznych, zapewnia też wiarygodność danych planistycznych (dane przestrzenne mają stanowić załącznik do uchwały przyjmującej akt). Jest już też gotowe rozporządzenie, w którym określono szczegółowe zasady tworzenia, prowadzenia i udostępniania zbiorów oraz metadanych związanych z APP. Obecnie trwają prace nad wtyczką do QGIS, która będzie wspierać samorządy w tworzeniu na razie minimalnego zakresu przestrzennych danych planistycznych, a docelowo – złożonego. W tym roku rozpoczęto też prace nad analizą systemową systemu monitorowania zagospodarowania przestrzennego.
W 2017 r. opracowano projekt standardów baz danych planistycznych, a w przyszłym roku jest planowane rozpoczęcie pilotażu standardu (obecnie finalizowane są prace nad udzieleniem zamówienia publicznego).
– Jeśli wskażemy, jak te zbiory tworzyć, to gminy zaczną je tworzyć i będą one interoperacyjne. Traktujemy dyrektywę INSPIRE jako wyzwalacz pewnych działań, a nie cel sam w sobie – podkreślał przedstawiciel MIiR.

O miejscu nauki w dzisiejszym świecie mówił natomiast prof. Marek Niezgódka, dyrektor Centrum Cyfrowej Nauki i Technologii UKSW. Jego zdaniem w ustawie „Nauka 2.0” nastąpiło utrwalenie przedcyfrowych modeli ewaluacji ocen, pogłębienie silosowości systemu nauki w Polsce. Ustawa ta nie zna również pojęcia „nauki otwartej”, a choć mówi się o inter- i transdyscyplinarności nauki, to w praktyce ona nie istnieje.

Współczesne wyzwania cywilizacyjne, wobec których stoi geoinformatyka wymieniał z kolei prezes PTIP dr hab. Marek Baranowski. Są to: zmiany środowiska (klimatyczne), wojna nuklearna czy przełomowe technologie. Wśród tych ostatnich są m.in.: big data, sieci danych, sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe, nowe sensory (miniaturyzacja), przetwarzanie rozproszone, przetwarzanie w chmurze czy rozszerzona rzeczywistość. Prezes PTIP za Yuvalem Noahem Hararim powtórzył, że już wkrótce „Światem będą rządzić algorytmy i dane”, a skoro tak, to trend ten zapewne nie ominie geomatyki.

Interesującym elementem pierwszego dnia wydarzenia był panel dyskusyjny związany z tematyką konferencji. W gronie panelistów znaleźli się: prof. Elżbieta Bielecka (WAT), dr hab. inż. Dariusz Gotlib (PW), dr inż. Adam Iwaniak (UP we Wrocławiu i WIZIPISI) oraz dr hab. Jacek Kozak (UJ), a moderatorem był prezes PTIP Marek Baranowski. Dyskutowano m.in. o tym: jakie są najistotniejsze trendy zmian cywilizacyjnych wpływających na geomatykę, które obszary badań i zastosowań geomatyki będą w najbliższej przyszłości podlegały najsilniej zmianom technologicznym i cywilizacyjnym, a także czy i jakie formy działalności PTIP należałoby uruchomić i podtrzymywać w celu stymulowania przemian w dziedzinie geomatyki.

Więcej w jednym z najbliższych wydań miesięcznika GEODETA

Anna Wardziak