100 lat Geografii Wojskowej

Historia wojskowej służby geograficznej jest nierozerwalnie związana z dziejami Wojska Polskiego – mówił podczas uroczystych obchodów 100-lecia Geografii Wojskowej szef Szefostwa Rozpoznania Geoporzestrzennego płk Sławomir Jakubiuk (Warszawa, 9 maja). – W odpowiedzi na potrzeby naszych sił zbrojnych służba zmieniała swoje oblicze, struktury i zakres realizowanych zadań – podkreślał.

Płk Sławomir Jakubiuk

Za początek służby geograficznej uznaje się dzień 23 lutego 1919 r., w którym został wydany rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego zatwierdzający projekt organizacyjny oraz nakazujący opracowanie etatu Instytutu Wojskowo-Geograficznego (IWG). W 1921 r. IWG zmienił nazwę na Wojskowy Instytut Geograficzny, a w 1935 r. otrzymał nowoczesny budynek przy Alejach Jerozolimskich 97 w Warszawie, który służy geografom do dziś.

W okresie II wojny światowej służba geograficzna podążała za przemieszczającymi się strukturami wojska polskiego na wschodzie i zachodzie Europy, dostarczając walczącym wojskom mapy, opisy i informację geograficzną. W tym czasie w kraju w warunkach konspiracyjnych działała Służba Geograficzna Komendy Głównej Armii Krajowej „Schronisko”. Po wojnie rozpoczęto odbudowę wojskowej służby geograficznej. W 1945 r. powtórnie powołano WIG, który 4 lata później rozformowano i utworzono 9. Odział Topograficzny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. W 1951 r. przeformowano go w 9. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP.

Początek lat 90. to rewolucyjne zmiany w technologii pozyskiwania, gromadzenia i opracowywania danych geograficznych. Wdrażano nowoczesne technologie pomiarów geodezyjnych i rozpoczęto wykorzystywanie cyfrowych baz danych. W 1992 r., 7 lat przed wstąpieniem Polski do NATO, została podpisana pierwsza umowa bilateralna pomiędzy ministrem obrony narodowej a sekretarzem obrony USA dotycząca współpracy i wymiany materiałów geograficznych.

Kolejna reorganizacja służby geograficznej nastąpiła w 1996 r., kiedy to Zarząd Topograficzny zdegradowano do Oddziału Topograficznego. Lata 1999-2007 to okres funkcjonowania Zarządu Geografii Wojskowej Sztabu Generalnego WP. W ramach kolejnej reorganizacji utworzono Zarząd Analiz Wywiadowczych i Rozpoznawczych – P2 z Oddziałem Geodezji i Kartografii oraz Odziałem Planowania Geograficznego i Zabezpieczenia Hydrometeorologicznego. W 2012 r. na bazie personelu Zarządu P2 utworzono instytucję do planowania i koordynowania realizacji zadań zabezpieczenia geograficznego – Szefostwo Geografii Wojskowej. Ostatnie lata to okres intensywnego rozwoju zdolności operacyjnych sił zbrojnych RP do prowadzenia rozpoznania obrazowego. W ramach integracji podsystemów rozpoznania obrazowego oraz zabezpieczenia geograficznego w 2017 r. przeformowano SGW w Szefostwo Rozpoznania Geoporzestrzennego.
Obecnie Szefostwu Rozpoznania Geoporzestrzennego podporządkowane są: Ośrodek Rozpoznania Obrazowego, Wojskowe Centrum Geograficzne, 22. Wojskowy Ośrodek Kartograficzny, 6. Samodzielny Oddział Geograficzny oraz 19. Samodzielny Oddział Geograficzny.



– Byliście, jesteście i zawsze będziecie ważnym filarem sił zbrojnych – mówił o geografach wojskowych I Zastępca Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych generał dywizji pilot Jan Śliwka. – Dostarczacie różnego rodzaju danych niezbędnych żołnierzowi w terenie, na potrzeby wsparcia dowodzenia czy systemów planowania misji. Żaden rodzaj wojsk nie jest w stanie funkcjonować bez informacji o przestrzeni – podkreślał generał.

O współpracy między geografią wojskową a cywilną mówił główny geodeta kraju Waldemar Izdebski. – Dzięki naszemu współdziałaniu Polska jest w czołówce państw europejskich pod względem gromadzenia informacji geograficznej o wysokim stopniu szczegółowości. Przyczyniły się do tego m.in. prace nad cyfrową wektorową mapą kraju. Mamy nadzieję na kontynuowanie efektywnej współpracy – zaznaczył.

Wczorajsza uroczystość była także okazją do wręczenia odznak państwowych i honorowych. Wśród wyróżnionych Medalem Okolicznościowym Geografii Wojskowej znaleźli się m.in. GGK Waldemar Izdebski i zastępca GGK Alicja Kulka (fot. poniżej). Obchody zakończył koncert Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego.





Wkrótce na łamach GEODETY opublikujemy wywiad z szefem Szefostwa Rozpoznania Geoporzestrzennego pułkownikiem Sławomirem Jakubiukiem

Damian Czekaj