Krzysztof Sośnica członkiem Rady Zarządzającej ILRS

Międzynarodowa Służba Pomiarów Laserowych zakończyła wybory do Rady Zarządzającej (Governing Board) na kadencję 2019-2020. Jednym z jej dwóch członków z mianowania został dr hab. inż. Krzysztof Sośnica z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Rada ta posiada realny wpływ na kierunki rozwoju pomiarów laserowych do sztucznych satelitów i Księżyca oraz na strategię rozwoju geodezji satelitarnej w ujęciu globalnym. Krzysztof Sośnica jest dotychczas pierwszym i jedynym przedstawicielem z Polski, który zasiada w gronie kierowniczym ILRS.

fot. Wikipedia/NASA

ILRS (International Laser Ranging Service, ILRS) zrzesza obserwatoria laserowe rozmieszczone na całym świecie oraz centra przetwarzania laserowych pomiarów odległości do sztucznych satelitów i Księżyca. Służba ta dostarcza zatem fundamentalnych obserwacji i produktów wykorzystywanych w różnych obszarach geodezji satelitarnej, fizyki, astronomii, geofizyki, nauk o Ziemi i o środowisku.

Technika laserowa SLR (Satellite Laser Ranging) służy do realizacji globalnych geodezyjnych układów odniesienia, dostarczając najdokładniejszej informacji na temat położenia środka ciężkości masy Ziemi, tzw. geocentrum, gdzie zazwyczaj przyjmuje się początek globalnych układów odniesienia. Skala układu w technice laserowej wiąże skalę długości (definicja metra powiązana z prędkością światła) ze skalą dynamiczną (stała grawitacji wpływająca na ruch średni satelitów) oraz ze skalą czasu (poprzez powiązanie z czasem UTC i definicją sekundy). Ponadto obserwacje laserowe pozwalają na wyznaczenie parametru spłaszczenia Ziemi, iloczynu stałej grawitacji i masy Ziemi, kształtu geoidy, dobowych współrzędnych bieguna Ziemi czy zmienności długości doby.

Pomiary laserowe do Księżyca pozwoliły na badania jego wnętrza oraz pochodzenia (po wyznaczeniu, że Księżyc oddala się od Ziemi o 38 mm rocznie). Pomiary laserowe służą wreszcie do kalibracji sensorów na satelitach altimetrycznych, wyznaczania precyzyjnych orbit satelitów geodezyjnych, teledetekcyjnych i nawigacyjnych, transferu czasu i komunikacji kwantowej oraz do weryfikacji efektów wynikających z ogólnej teorii względności (m.in. efektu Lensa-Thirringa, zasady równoważności Einsteina oraz grawitacyjnego przesunięcia ku czerwieni).

Wszystkie działania związane z pomiarami laserowymi oraz wyznaczaniem produktów naukowych na podstawie tych obserwacji koordynowane są przez ILRS. Strategia rozwoju i działania ILRS koordynowane są z kolei przez Radę Zarządzającą tej organizacji. Definiuje ona ponadto standardy i procedury pomiarów laserowych, akceptuje misje satelitarne do śledzenia oraz ustala priorytety w dostarczaniu oficjalnych produktów naukowych.

Proces wyłaniania członków Rady jest wieloetapowy. Krzysztof Sośnica został wybrany jako „appointed member”, czyli uzyskał jeden z dwóch mandatów przyznanych w drodze mianowania przez pozostałych członków Rady wybranych w większości w wyborach powszechnych. Rolą dr. Krzysztofa Sośnicy w Radzie będzie m.in. koordynacja współpracy pomiędzy Międzynarodową Służbą Pomiarów Laserowych a Międzynarodową Służbą GNSS (International GNSS Service, IGS) w zakresie śledzenia i przetwarzania obserwacji laserowych do nowych systemów GNSS (Galileo, GLONASS, BDS, QZSS, GPS bloku III), a także integracja obserwacji laserowych i mikrofalowych na pokładzie satelitów nawigacyjnych i teledetekcyjnych oraz badania nad realizacją globalnych układów odniesienia z wykorzystaniem satelitów pasywnych i aktywnych.

Krzysztof Sośnica kieruje wrocławskim Stowarzyszonym Centrum Analiz ILRS oraz posiada bogaty dorobek naukowy z zakresu integracji obserwacji pochodzących z różnych geodezyjnych technik pomiarowych, a w szczególności przetwarzania obserwacji laserowych do satelitów GNSS, geodezyjnych i teledetekcyjnych.

Źródło: IGiG UPWr