Syntetycznie o atlasach szkolnych

Ukazał się kolejny, 42. tom Rozpraw Naukowych Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego UWr pt. „Polskie szkolne atlasy geograficzne 1771-2012”. Autorem publikacji jest dr Waldemar Spallek z Zakładu Geoinformatyki i Kartografii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Monografia jest pierwszym w polskiej literaturze naukowej syntetycznym opracowaniem poświęconym najpowszechniejszemu rodzajowi dzieł kartografii atlasowej, jakim są szkolne atlasy do nauczania geografii. Jednym z głównych celów badawczych stojącym przed autorem monografii było zebranie informacji o wszystkich zidentyfikowanych wydaniach polskich szkolnych atlasów geograficznych oraz dokonanie analizy ich form i treści. Zbadano kształtowanie się koncepcji tego typu dzieł w kontekście historycznym, przestudiowano ewolucję takich elementów kompozycyjnych, jak: układ treści, makiety tablic atlasowych i podstawy matematyczne map.

Wyniki badań pozwoliły potwierdzić postawioną hipotezę badawczą, że historyczny rozwój szkolnych atlasów geograficznych odzwierciedlał rozwój nauk geograficznych, w tym kartografii oraz dydaktyki geografii, a zarazem odbywał się pod silnym wpływem uwarunkowań politycznych. W związku z tym przyjęta w książce periodyzacja dziejów polskiej szkolnej kartografii atlasowej nawiązuje przede wszystkim do historii politycznej ziem polskich. Podsumowaniem rozważań nad koncepcją polskich szkolnych atlasów geograficznych była próba ich kompleksowej klasyfikacji.

Treść monografii została podzielona na trzy części. W pierwszej części (rozdziały 1, 2 i 3) opisano genezę szkolnych atlasów geograficznych oraz czynniki wpływające na kształtowanie się ich koncepcji i rozwój polskiej kartografii szkolnej. W części drugiej (rozdział 4) zaprezentowano historię polskich szkolnych atlasów geograficznych. Przedstawiono krótką charakterystykę sytuacji politycznej w danym okresie, ze szczególnym uwzględnieniem stanu polskiej oświaty. Ponadto podano krótkie informacje o poszczególnych dziełach i ich twórcach. W trzeciej części (rozdział 5) zawarto syntetyczne podsumowanie dorobku polskiej kartografii szkolnej w zakresie atlasów geograficznych. Opisano m.in. wzrost liczby publikowanych atlasów w poszczególnych okresach historycznych, proweniencję atlasów oraz ośrodki wydawnicze i wydawnictwa, dominujące w różnych okresach historii polskiej szkolnej kartografii atlasowej.

Monografia „Polskie szkolne atlasy geograficzne 1771-2012” w wersji elektronicznej

Źródło: Zakład Geoinformatyki i Kartografii UWr