Siedemdziesiąte urodziny Eugeniusza Sobczyńskiego

Wśród kartografów urodzonych w 1947 roku znajduje się zasłużony dla kartografii wojskowej, wyróżniający się oficer i dowódca płk w st. sp. dr Eugeniusz Sobczyński. Będąc od ponad 10 lat poza siłami zbrojnymi, skupia swoją aktywność na badaniu historii kartografii w jej wojskowym aspekcie oraz na działalności dydaktycznej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Niech zatem siedemdziesiąte urodziny będą okazją do zapoznania się z działalnością i dorobkiem jubilata.

Eugeniusz Sobczyński urodził się 26 października 1947 r. w Sianowie koło Koszalina. W latach 1962-1965 uczęszczał do Państwowego Liceum Ogólnokształcącego w Celestynowie, w którym zdał maturę. W latach 1965-1968 był podchorążym w Oficerskiej Szkole Wojsk Rakietowych i Artylerii w Toruniu na kierunku topograficznym. Kierunek ten został uruchomiony po likwidacji Oficerskiej Szkoły Topografów w Jeleniej Górze i razem uczyło się na nim pięć roczników. Kolejne zastępy oficerów topografów były kształcone w Wojskowej Akademii Technicznej. Po promocji w 1968 roku jako podporucznik skierowany został do 6 Samodzielnego Oddziału Topograficznego w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej na stanowisko topografa, następnie był dowódcą sekcji topogeodezyjnej.

W 1969 r. i 1970 r. wykonywał zdjęcia topograficzne w skali 1:10 000, a w 1971 r. mapy wielkoskalowe w skali 1:500 i 1:1000. W 1972 r. wykonywał zdjęcia topograficzne w skali 1:10 000, a w 1973 r. aktualizację map topograficznych w skali 1:25 000 i zajmował się opracowywaniem map specjalnych.

Praca nad zdjęciem topograficznym – Rozewie, 1969 r.

W latach 1973-1976 studiował w Akademii Sztabu Generalnego WP na kierunku ogólnowojskowym, gdzie uzyskał tytuł oficera dyplomowanego.

W latach 1978-1980 pełnił obowiązki starszego oficera w Zarządzie Topograficznym Sztabu Generalnego WP, zajmował się problematyką zabezpieczenia topograficznego wojsk, organizował kursy metodyczno-szkoleniowe dla kadry jednostek topograficznych i wykładowców topografii wojskowej akademii wojskowych i szkół oficerskich. Opracowywał podręczniki i instrukcje do szkolenia i działalności jednostek topograficznych.

W latach 1980-1987 był szefem sztabu – zastępcą dowódcy 6 Samodzielnego Oddziału Topogedezyjnego w Toruniu, gdzie zajmował się szkoleniem i planowaniem zadań topograficznych jednostki. W 1987 r. z uwagi na wyjazd brata do Kanady został skierowany do służby poza wojskiem – na starszego wykładowcę zajęć wojskowych w Studium Wojskowym przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W czerwcu 1991 r. powraca do służby na stanowisko dowódcy 6 Samodzielnego Oddziału Topograficznego, awansując jednocześnie na stopień pułkownika. Oprócz podstawowych obowiązków służbowych związanych z dowodzeniem jednostką rozwijał swoje zainteresowania związane z historią kartografii wojskowej. Opracował i wydał historię jednostki („6 Samodzielny Oddział Topograficzny (rodowód służby, historia, współczesność)”). Kiedy dowodził jednostką, otrzymała ona od społeczności toruńskiej sztandar, przyjęła tradycje 12 Kompanii Geograficznej 2 KP, ustanowiona została odznaka pamiątkowa jednostki, a na jej terenie stanął pomnik poświęcony topografom, kartografom i geografom wojskowym poległym i pomordowanym w II wojnie światowej. Z jego inicjatywy i pod jego redakcją w 1993 r. został wydany, pierwszy po II wojnie światowej kartometryczny plan Torunia („Toruń. Plan miasta”) w skali 1: 15 000. W kolejnych latach był redaktorem między innymi planu miasta Chełmży, mapy topograficzno-turystycznej Brodnickiego Parku Krajobrazowego oraz planu Starego i Nowego Miasta w Toruniu.

W swych ówczesnych działaniach dążył do popularyzacji wiedzy o kartografii wojskowej, zarówno w siłach zbrojnych, jak i w środowisku cywilnym. Zorganizował trzy duże wystawy pt. „Kartografia wojskowa wczoraj i dziś”. Pierwsza była prezentowana w Muzeum Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, druga w Muzeum Okręgowym w Toruniu, a trzecia w Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie. W 1996 r. był współorganizatorem międzynarodowej konferencji kartografii historycznej „Kartografia wojskowa krajów strefy bałtyckiej XVI – XX w.” zorganizowanej przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika i Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP.

W 1995 r. został wyznaczony na stanowisko zastępcy szefa Zarządu Topograficznego w Sztabie Generalnym WP. W tym czasie aktywnie uczestniczył w programach restrukturyzacyjnych służby topograficznej WP, dostosowując jej strukturę do wymogów i wzorców przyjętych w NATO. Organizował i uczestniczył w wielu międzynarodowych i krajowych konferencjach i seminariach geograficznych.

W 1997 r. ukończył studia podyplomowe w Wojskowej Akademii Technicznej na kierunku organizacja i zarządzanie. Natomiast w 1999 r. roczne Podyplomowe Studium Operacyjno-Strategiczne w Akademii Obrony Narodowej. W tym czasie (równolegle) kontynuował studia doktoranckie w Wojskowym Instytucie Historycznym. Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskał w 2001 r. na podstawie rozprawy pt. „Służba Geograficzna (Topograficzna) Wojska Polskiego w latach 1919-1999”.

Był członkiem kilku stowarzyszeń i towarzystw naukowych, utrzymywał stały kontakt z Katedrą Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydziałem Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej.

W międzyczasie, we wrześniu 1998 r., zostaje najważniejszym geografem w mundurze wojskowym, obejmując stanowisko szefa Oddziału Topograficznego Sztabu Generalnego WP, a następnie w marcu 2000 r. zostaje szefem Zarządu Geografii Wojskowej w Generalnym Zarządzie Rozpoznania Wojskowego (P2) SG WP.

W latach 1999-2002 kształtuje strukturę organizacyjną jednostek topograficznych, dostosowując ją do wzorców powszechnie przyjętych w państwach NATO. Od 2002 roku przyjęto nazwę Służba Geograficzna Wojska Polskiego, którą stanowiły Zarząd Geografii Wojskowej Sztabu Generalnego WP oraz jednostki geograficzne: Wojskowe Centrum Geograficzne w Warszawie, 22 Wojskowy Ośrodek Kartograficzny w Komorowie, 6 Samodzielny Oddział Geograficzny w Toruniu i 19 Samodzielny Oddział Geograficzny w Lesznie.

Płk dr Eugeniusz Sobczyński, kierując geografią wojskową, zainicjował szereg projektów. Do najważniejszych należy zaliczyć opracowanie mapy wektorowej Polski poziomu 2 (VMap L2), która opracowywana jest po dzień dzisiejszy (od 2000 r.). Innym przełomowym momentem w kartografii wojskowej było zainicjowane przez jubilata opracowania i wydawania wojskowych map lotniczych (serie TPC, JOG-Air), a przede wszystkim map do lotów na niskich wysokościach (serie LFC i TFC(L)). Podjął również współpracę na tym polu z Agencją Ruchu Lotniczego, czego efektem była nowa, oparta o wojskowy podkład topograficzny 6-arkuszowa mapa lotnicza Polski ICAO w skali 1:500 000. Jego zaangażowanie w opracowania lotnicze zaowocowało również szeregiem publikacji z zakresu kartografii lotniczej, w tym przewodnika „Mapy Lotnicze” (2004 r.).

Z innych projektów zainicjowanych przez ówczesnego szefa geografii wojskowej wypada wymienić „Szczegółową Mapę Wektorową” (SMW), gazeter na obszar Polski i wektorowe bazy danych m.in.: linii energetycznych, jezior, bagien, przeszkód lotniczych, obiektów zabytkowych.

Zasługą Jubilata jest także zapoczątkowanie tworzenia nowoczesnego repozytorium cyfrowej informacji geograficznej w formie portalu o kryptonimie GEOSERWER udostępniającego swoje zasoby organom dowodzenia i kierowania na szczeblu MON, SG WP i dowództw rodzajów sił zbrojnych.

Przed odejściem do rezerwy negocjował z partnerami z NATO warunki przystąpienia Polski do Wielonarodowego Programu Wspólnej Produkcji Geoprzestrzennej (Multinational Geospatial Co-production Program – MGCP) zajmującego się zbieraniem i opracowaniem wysokorozdzielczych danych wektorowych na obszary kryzysowe.

Prowadzenie tylu projektów przez wojskową służbę geograficzną wymagało wsparcia nie tylko przełożonych, ale także sojuszników z NATO i krajów PdP. I na tym polu płk Sobczyński wykazywał się aktywnością. Siedmiokrotne reprezentował nasz kraj na konferencjach szefów służb geograficznych państw NATO w Brukseli. W imieniu ministra obrony narodowej negocjował i podpisał porozumienia o współpracy w dziedzinie geodezji i kartografii wojskowej z wieloma państwami: Wielką Brytanią (1999), Węgrami (1999), Słowacją (1995), Rumunią (1999), Ukrainą (2000), Włochami (2003).

Służąc czynnie w Wojsku Polskim, był członkiem Państwowej Rady Geodezyjnej i Kartograficznej, Rady Programowej „Roczników Geomatyki”, a także komisji rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej.

Służbę wojskową płk dr Eugeniusz Sobczyński zakończył 31 stycznia 2006 r. po 40 latach, 4 miesiącach i 4 dniach.

Ostatni dzień w gabinecie szefa Zarządu Geografii Wojskowej

Od 2010 r. prowadzi zajęcia (jako godziny zlecone) na Wydziale Historii UMK ze studentami kierunku wojskoznawstwo z przedmiotów: historia kartografii wojskowej, geografia wojskowa i wojenna, współczesna technika wojskowa, wojna katalizatorem postępu technicznego i technologicznego.

Za osiągnięcia w trakcie ponad 40-letniej służby w strukturach geografii wojskowej odznaczony został między innymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotym i Srebrnym medalem Za Zasługi dla Obronności Kraju, a także Złotą Odznaką za Zasługi w Dziedzinie Geodezji i Kartografii.

Z okazji jubileuszu dawni współpracownicy i koledzy z lat służby w jednostkach geograficznych i w Sztabie Generalnym WP składają Jubilatowi serdeczne życzenia wszelkiej pomyślności oraz wielu lat w zdrowiu, a także dalszych sukcesów w działalności edukacyjnej i na polu historii kartografii.

Bibliografia publikacji pułkownika doktora Eugeniusza Sobczyńskiego

Jerzy Pietruszka (Komorowo)