Mapa w społeczeństwie informacyjnym

Pod takim hasłem w pięknych wnętrzach Pałacu Tyszkiewiczów-Potockich przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie odbyła się XXXVIII Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna (15-16 września). – Jesteśmy świadkami dynamicznego formowania się społeczeństwa informacyjnego, które dla kartografów powinno być wyzwaniem, ale i szansą. Nowoczesne technologie przekształciły kartografię, która nie jest już tą definiowaną przed 40 laty – mówił w swoim wystąpieniu przewodniczący Oddziału Kartograficznego PTG dr hab. Marek Baranowski.

– Współcześnie mapa nabiera istotnego znaczenia. Jest ona interfejsem do czytania danych przestrzennych, nikt wprost nie czyta przecież bazy danych. Jest też doskonałym medium do komunikowania się. Ludzie lubią, a nawet kochają mapy – kontynuował Baranowski. – Dawniej dostarczycielami map byli głównie kartografowie, dziś obserwujemy upowszechnienie, a nawet uspołecznienie tworzenia map. Warsztat twórcy mapy zasadniczo się zmienił, ale jednocześnie stał się powszechnie dostępny. Niezwykłym ułatwieniem pracy jest też różnorodność źródeł danych przestrzennych czy zasoby otwarte (ostatnio również urzędowe). Jednak często na ołtarzu efektywności i szybkości przekazu składa się poprawność kartograficzną. Oczywiście nie możemy – jako kartografowie – powstrzymać wzrostu popularności map, nawet jeśli jakość nas nie satysfakcjonuje. Czeka nas zatem dyskusja nad nową rolą kartografów – podsumował Marek Baranowski.

Podobnie wypowiadał się prof. Andrzej Lisowski, dziekan Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. – W epoce pierwszych odkryć geograficznych mapa była zastrzeżona dla ograniczonego kręgu odbiorców. W społeczeństwie informacyjnym trudno bez niej wyobrazić sobie codzienne funkcjonowanie – stwierdził. – Mam nadzieję, że konferencja przyczyni się do wymiany myśli w dążeniach, aby polska kartografia stała niezmiennie na najwyższym poziomie. Myślę też, że przyczyni się też do propagowania szczególnej roli mapy w epoce dynamicznych zmian w przestrzeni geograficznej. Profesjonalne monitorowanie zmian różnych zjawisk i przygotowanie narzędzi do podejmowania decyzji to jest bardzo istotna funkcja dzisiejszej mapy – zakończył dziekan Lisowski.

Należy wspomnieć, że konferencję rozpoczęto od uczczenia minutą ciszy zmarłego 24 sierpnia dr. Wiesława Kaprowskiego, inicjatora, współtwórcy i pierwszego przewodniczącego Sekcji Kartograficznej Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Geograficznego, protoplastki Oddziału Kartograficznego PTG.

W sesji otwarcia główny geodeta kraju Kazimierz Bujakowski przedstawił współczesne wyzwania kartografii urzędowej związane z procesem cyfryzacji państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz działaniami urzędu w zakresie tworzenia opracowań kartograficznych. Prezes GUGiK podkreślił znaczący wzrost zainteresowania użytkowników danymi przestrzennymi, również tymi udostępnianymi bezpłatnie, oraz konieczność opracowania efektywnych procedur utrzymania rezultatów projektów realizowanych przez urząd i wykorzystania środków finansowych z programów unijnych. Zwrócił uwagę na możliwości, jakie pojawią się w związku z realizacją Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa i działań podejmowanych w ramach planowanych przez GUGiK nowych projektów – CAPAP, K-GESUT i ZSIN Faza II.

Zadania Szefostwa Geografii Wojskowej omówił z kolei ppłk Artur Starczewski, opisując podlegające SGW wojskowe jednostki geograficzne, a także wykonywane przez nie cyfrowe i analogowe produkty geograficzne, pomiary geodezyjne prowadzone na obiektach wojskowych oraz wsparcie geograficzne wojsk w operacjach i misjach zagranicznych. Nowe spojrzenie na charakter współczesnej mapy topograficznej jako cyfrowego modelu krajobrazu, jej przydatność i przeznaczenie zaprezentował Jerzy Zieliński, dyrektor Departamentu Geodezji, Kartografii i Systemów Informacji Geograficznej Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.

Dr hab. Beata Konopska omówiła rolę mapy we współczesnej edukacji szkolnej, zwracając uwagę m.in. na marginalizację w procesie edukacji roli geografii, a także atlasu geograficznego oraz rosnącą z kolei rolę map w podręcznikach. – Współczesny uczeń to aktywny użytkownik internetu i technologii informatycznych, powinniśmy więc przystąpić do opracowania e-podręcznika z zakresu geografii zawierającego elementy kartograficzne – przekonywała. Jej zdaniem kartografowie powinni poznać i scharakteryzować percepcję nowych użytkowników map, sprawdzić, które z dotychczasowych kartograficznych metod prezentacji spełniają współczesne zadania edukacyjne i ustalić, w jakim zakresie technologie informatyczne mogą podwyższyć sprawność korzystania z map i przekazywania kompletnej wiedzy o danym obszarze.
Dr Jolanta Korycka-Skorupa (UW) stwierdziła, że z biegiem lat zmieniły się dane, narzędzia i wiedza, ale też zmieniła się rola kartografa – od artysty do usługodawcy. Wpisując się w dyskusję nad rolą współczesnego kartografa, stwierdziła, że zadaniem współczesnych kartografów powinno być: uporządkowanie i uzupełnienie klasyfikacji metod prezentacji ze względu na nowe wyzwania, uporządkowanie terminologii kartograficznej w programach komputerowych oraz podniesienie poziomu prezentacji kartograficznej.

Podczas jednej z sesji referatowych zaprezentowano kierunki badań trzech ośrodków: Zakładu Kartografii UMCS w Lublinie, Zakładu Kartografii Politechniki Warszawskiej oraz Zakładu Geoinformatyki i Kartografii Uniwersytetu Wrocławskiego. Osobną sesję poświęcono też mapom hydrograficznym. Przedstawiciele GUGiK mówili o tym rodzaju map jako komponencie polskiej infrastruktury informacyjnej, o rozwoju koncepcji i współczesnych oczekiwaniach użytkowników, a także nowych standardach wykonywania, gromadzenia i zarządzania cyfrowymi mapami hydrograficznymi. Z kolei przedstawiciele GUS – dyrektor Janusz Dygaszewicz oraz Agnieszka Nowakowska – zaprezentowali Portal Geostatystyczny jako narzędzie do kartograficznej prezentacji danych statystycznych. W kilku wystąpieniach pojawiły się też zagadnienia związane z generalizacją kartograficzną (drzewa decyzyjne, operatory cyfrowe generalizacji). O przydatności osnowy kartograficznej obiektu do ciągłej aktualizacji danych BDOT 10 k obiektywną metodą upraszczania mówił prof. Tadeusz Chrobak (AGH).

Przy okazji konferencji odbyło się też zebranie otwarte Oddziału Kartograficznego Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Stowarzyszenia Kartografów Polskich. Podczas pierwszego z nich mówiono m.in. o trudnościach w wydawaniu „Polskiego Przeglądu Kartograficznego”, co wynika z wymogu publikacji naukowców w wysoko punktowanych czasopismach i wiążącej się z tym – jak to określono – „choroby nauki punktowej”. Członkowie SKP z kolei przyjęli regulamin przyznawania Medalu im. prof. Andrzeja Makowskiego za wybitne zasługi dla kartografii.

Podczas konferencji uroczyście ogłoszono także wyniki i wręczono nagrody w dwóch konkursach Stowarzyszenia Kartografów Polskich: Internetowa Mapa Roku 2014/2015 im. Krzysztofa Buczkowskiego oraz Mapa Roku 2014 (o szczegółach już informowaliśmy).

W OKK uczestniczyło blisko 80 osób reprezentujących większość naukowych ośrodków kartograficznych w Polsce oraz administrację. Wydarzenie to było jednym z głównym punktów obchodów Międzynarodowego Roku Mapy w Polsce. Jego organizatorami byli: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Oddział Kartograficzny Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Zakład Geoinformatyki, Kartografii i Teledetekcji Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Patronat honorowy nad konferencją objął GGK.


Zapraszamy do galerii zdjęć

Anna Wardziak