|
|2014-12-31|
Geodezja, Prawo, Instytucje
Ile państwa w geodezji?
W styczniowym wydaniu miesięcznika GEODETA (wkrótce na rynku) prof. Bogdan Nogalski i dr Adam Klimek opisują problemy prawne i organizacyjne katastru w świetle regulacji prawnych z 2014 r. W jakim zakresie w obszarze geodezji powinno działać państwo poprzez sprawowanie funkcji administracyjnych? Odpowiadając na to pytanie, autorzy omawiają koncepcję segmentu administracji publicznej działającego w tym obszarze wraz z przesłankami uzasadniającymi potrzebę jej realizacji.
Geodezją i mapami (kartografią) zajmuje się w Polsce służba geodezyjna i kartograficzna. Jest to praktycznie ?organizacja bez struktur? prowadząca głównie informatyzację usług i danych przestrzennych.
Jej kluczowa część, czyli powiatowa administracja geodezyjna i kartograficzna (zorganizowana w postaci wydziałów w starostwach powiatowych) ? niezależna, nieskoordynowana, niedofinansowana ? obciążona jest olbrzymią liczbą zadań. Jednym z tych zadań jest prowadzenie ewidencji gruntów i budynków.
Ewidencja ta ? wprowadzona dekretem w 1955 r. w miejsce istniejącej wówczas instytucji katastru ? została całkowicie podporządkowana celom ówczesnego ustroju państwa i bardzo szybko utraciła wszelkie atrybuty katastru, w szczególności wiarygodność wpisów i ich zgodność z księgami wieczystymi oraz z faktycznym stanem na gruncie. Obecnie funkcjonowanie ewidencji gruntów i budynków regulowane jest ustawą Prawo geodezyjne i kartograficzne z maja 1989 roku. Ustawa ta zdeprecjonowała ewidencję gruntów i budynków, eksponując przede wszystkim zadania z zakresu geodezji i kartografii. Kilkadziesiąt(!) razy zmieniana (ostatnio 12 lipca dołożono 50 stron przepisów, przygotowanych w pośpiechu, wprowadzając je bez vacatio legis) jest aktem, który odpowiada subsydiarności ?odwrotnej? ? tyle państwa, na ile to możliwe. Ustawa ta oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy, które mają zastosowanie w powiatach, są ujęte na ponad 1800(!) stronach zawierających mnóstwo niezdefiniowanych pojęć i pełnych technicznego żargonu. Przeczytanie ze zrozumieniem obszernych, niedbale skonstruowanych przepisów jest praktycznie niemożliwe (nie mówiąc o realizacji przez urzędników zadań zgodnie z tymi przepisami).
Przy braku porządku w zakresie rejestracji praw i granic własności ich ochrona jest mało skuteczna. Zmiany tego stanu nie ułatwia brak poszanowania znaków granicznych ? w Polsce znaki te ma się za nic. Przypadki, że rolnicy je wyorywują, budowlańcy usuwają, właściciele wyrzucają lub przesuwają (ignorując ustawowy obowiązek ich ochrony) nie należą do rzadkości. Policja uznaje naruszenie granicy za rzecz mało ważną, prokuratorzy nie zawracają sobie głowy takimi ?drobnymi? sprawami. Przykład idzie ?z góry? ? administracja rządowa i samorządy do dziś nie uregulowały praw (i ich granic) do wielu posiadanych gruntów, czego najlepszym przykładem jest bałagan z gruntami pod drogami. Kolejną kwestią jest brak gwarancji należytej jakości wykonania prac mierniczych przy ustalaniu granic, a także niewystarczający poziom wiedzy i praktyki znacznej części geodetów. W tym miejscu należy przypomnieć, że w okresie przedwojennym i krótko po wojnie (do 1952 r.) za ustalanie przebiegu granic odpowiadał mierniczy przysięgły, który mógł się tym zajmować po długotrwałym, rzetelnym przygotowaniu do wykonywania zawodu.
Służba geodezyjna i kartograficzna jest niesprawna, generuje przepływ znacznych środków budżetowych do firm komercyjnych, biurokratyzuje czynności geodezyjne, negatywnie wpływa na przebieg procesów inwestycyjnych. Praktycznie nie jest ona w stanie wykonać w skoordynowany sposób jakiegokolwiek zadania na obszarze kraju. Zamiast koncentrować się na utrzymaniu fundamentalnych dla państwa map i rejestrów określających zasięg praw własności, zajmuje się zbieraniem ?wszystkiego? i zakładaniem oraz ?prowadzeniem? rejestrów, które prowadzą lub powinny prowadzić kompetentne podmioty (np. gestorzy sieci). Są to działania nieuzasadnione, gdyż państwo, zgodnie z zasadą pomocniczości, nie powinno w żaden sposób zastępować działań poszczególnych osób czy instytucji, które mogą i powinny realizować takie zadania, a tym bardziej nie powinno przeznaczać na te działania pieniędzy podatników. Ponadto służba ta znacznym kosztem gromadzi dane o mokradłach, szuwarach, śmietnikach, rampach, murkach, bramach, furtkach, ogrodzeniach itp.!
Zadania administracji geodezyjnej i kartograficznej dotyczące prowadzenia map i rejestrów nie mają cech rozwiązań systemowych ? najistotniejsze dla tych zadań są ?akcje? modernizacji i weryfikacji danych, budowy baz danych oraz tworzenie ?systemów? komputerowych. Wydano na nie setki milionów złotych. Na kolejne działania tego typu Główny Geodeta Kraju zamierza w najbliższych latach przeznaczyć miliardy. Celem tych działań jest zgromadzenie technicznych informacji o budynkach, lokalach, elementach sieci energetycznych, telekomunikacyjnych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, naftowych i innych ? tworzy się ogólnodostępne rządowe bazy danych zawierające dane o infrastrukturze krytycznej (są to dane wrażliwe ze względu na bezpieczeństwo państwa)...
W numerze ponadto m.in.:
? Plusy i minusy 2014 ? doroczne podsumowanie wydarzeń w branży
? Uwierzytelnianie na cenzurowanym ? Jarosław Formalewicz o wyroku WSA w Lublinie
? Pomysły Bogdana Grzechnika na poprawę stanu polskiej geodezji
? O odszkodowaniu za działki wydzielone pod drogi publiczne ? przypadki z praktyki omawia sędzia Magdalena Durzyńska
? W cyklu ?Poczet Profesorów PW? rozmowa z prof. Wojciechem Wilkowskim, specjalistą w zakresie geodezji leśnej, katastru oraz gospodarki nieruchomościami na obszarach wiejskich
? O obsłudze geodezyjnej kompleksu Warsaw Spire mówią geodeci z WPG
? Programowanie sukcesu ? rozmowa z dr. Arturem Krawczykiem laureatem nagrody ?Wykładowca roku 2014?
Styczniowe wydanie GEODETY można nabyć w prenumeracie
Redakcja
|
