Pierwiastki w europejskich glebach skartowane

Europejskie służby geologiczne zrzeszone w EuroGeoSurveys zakończyły badania geochemiczne gleb pól uprawnych i trwałych użytków zielonych Europy.

Prace wykonano w ramach projektu GEMAS (Geochemical Mapping of Agricultural and Grazing Land Soil of Europe). Ich efektem jest zbiór porównywalnych danych o zawartości 60 pierwiastków w glebach na obszarze Europy oraz ocena czynników determinujących ich biodostępność i toksyczność. W ramach projektu zbadano 4345 próbek gleb pobranych w regularnej siatce 1 próbka/2500 km kw., na powierzchni 5,6 mln km kw. w 33 krajach.

Wyniki analiz wykazały, że rozmieszczenie pierwiastków w glebach użytków rolnych Europy jest ściśle związane z budową geologiczną i klimatem, mniejszy jest zaś wpływ czynników antropogenicznych (w tym rolnictwa) na ich chemizm. Podwyższona koncentracja poszczególnych pierwiastków jest najczęściej związana z obszarami występowania złóż surowców mineralnych.

Informacje zgromadzone w bazie danych projektu GEMAS będą pomocne w opracowywaniu i wdrażaniu dyrektywy glebowej (Soil Protection Directive) Unii Europejskiej, a także wykorzystywane w naukach medycznych, rolniczych, w planowaniu przestrzennym, rozwoju przemysłu i ochronie środowiska w skali całego kontynentu.

Na przełomie lutego i marca 2014 r. wyniki projektu będą opublikowane w formie dwutomowego atlasu „Chemistry of Europe’s Agricultural Soils”, który zostanie udostępniony również na stronie internetowej http://gemas.geolba.ac.at

Projekt GEMAS zrealizowano przy współudziale ponad 65 organizacji z całego świata, w tym polskiego Państwowego Instytut Geologicznego. Jak zauważa PIG, służby geologiczne krajów europejskich już od kilkunastu lat zajmują się wspólnym kartowaniem geochemicznym, dążąc do zbudowania jednolitej bazy danych skupiającej informacje o stanie środowiska przyrodniczego wszystkich krajów Europy. W latach 1997–2006 w wyniku realizacji projektu FOREGS opracowano m.in. „Geochemical Atlas of Europe” (http://weppi.gtk.fi/publ/foregsatlas), zawierający podstawowe informacje o charakterystyce geochemicznej gleb, wód powierzchniowych i osadów strumieniowych na terenie całego kontynentu.

Anna Pasieczna i Aleksandra Dusza-Dobek (PIG)