Kartografowie o roli technologii w kartografii prasowej

„Rola technologii w kartografii prasowej” to temat dzisiejszego (8 stycznia) zebrania otwartego Katedry Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego. Dr Paweł Kowalski (KK UW) przypomniał, że w br. będziemy obchodzić 205. rocznicę ukazania się pierwszej mapy w prasie („Times”, 1802 r.). Natomiast pierwszą mapę na łamach prasy polskiej opublikowano w 1840 r. w „Kurjerze Warszawskim”.

Przy produkcji map prasowych stosowano początkowo skład zecerski, technikę drzeworytu (aż do końca XIX wieku), następnie linotypy (pierwszy raz w Polsce w drukarni Franciszka Gronowskiego w 1903 r., później wykorzystywano ją aż do lat 90. XX wieku). Większe zakłady poligraficzne miały pracownie cynkograficzne (w tej technice drukowano 2 typy map: rysunek trawiony i rysunek rastrowy). W Polsce pierwsza tego typu pracownia powstała w 1897 r. w zakładzie Bolesława Wierzbickiego. Początkowo maszyny drukujące napędzane były siłą mięśni ludzkich, później wkroczyła mechanizacja. Pierwszą maszynę rotacyjną, która znacznie przyspieszyła druk, zakupił w roku 1878 „Kurjer Warszawski. Przez wiele lat drukowano mapy jednokolorowe, później zaczęto wprowadzać dodatkowy kolor, jednak znacznie wydłużało to czas produkcji. Charakterystyczne dla tamtych czasów były też przebicia druku, które zmniejszały czytelność map.
Początek lat 90. to w poligrafii całkowicie nowa epoka. Zastosowanie komputerów i druku offsetowego, który zastąpił technologię typograficzną (tzw. druk wypukły), było krokiem milowym w rozwoju kartografii prasowej. W Polsce od 1993 r. nastąpił lawinowy wzrost liczby tego typu publikacji. Drukowanie kolorowych map przestało stanowić problem. Niestety, w ostatnim okresie pogarsza się jakość papieru, co negatywnie wpływa czytelność publikowanych map. Paweł Kowalski wspomniał też o najnowocześniejszych technologiach stosowanych w poligrafii, takich jak CtF (Computer-to-Film) czy coraz częściej wkraczającej na rynek prasowy CtP (Computer-to-Plate). W obu przypadkach efektem końcowym jest taka sama forma drukowa, tzw. blacha. W przypadku CtP odpada etap pośredni polegający na naświetlaniu najpierw błon (filmów poligraficznych), a dopiero potem wykorzystaniu tych błon (po ich uprzednim montażu) do naświetlania blach.
Wszystkie techniki druku były zilustrowane przykładami głównie z prasy codziennej. Ciekawostkę stanowiła publikacja jednego z polskich dzienników ze stycznia 1931 r. opatrzona mapą, na której zaznaczono planowany przebieg autostrady z Krakowa do Zakopanego, a także pionowy przekrój planowanej linii metra umieszczony w publikacji z lutego 1950 r.

AW