Wybrzeże Bałtyku pod kontrolą geologów

Państwowy Instytut Geologiczny rozpoczął pilotażowy program kartografii 4D w strefie brzegowej południowego Morza Bałtyckiego. Jego wyniki posłużą do prognozy zmian linii brzegowej wraz z oceną zagrożenia dla infrastruktury, głównych zbiorników wód słodkich oraz siedlisk roślin i zwierząt.

fot. W. Jegliński

Celem jest opracowanie programu badań prognozujących zmiany linii brzegowej południowego Bałtyku (z uwzględnieniem struktury geologicznej i zmian klimatu), a także analiza skutków tych procesów dla infrastruktury, siedlisk organizmów oraz głównych zbiorników wód słodkich służących zaopatrzeniu do celów komunalnych i gospodarczych.

Podstawą opracowania założeń programu są badania geologiczne i hydrogeologiczne na pilotażowym obszarze w rejonie Jastrzębiej Góry. Prowadzone od lipca 2012 r. prace zmierzają do tworzenia przestrzennych modeli geologiczno-morfometrycznych strefy brzegowej, zmiennych w funkcji czasu (4D). W przedsięwzięciu stosowane są metody geofizyczne i płytkie wiercenia (sondowania) – zarówno w lądowej, jak i morskiej części obszaru. Do rejestracji zmian morfologii brzegu użyto natomiast naziemnego skanera laserowego Riegl VZ-400. Dzięki pozyskanym przez niego danym możliwe jest wykonanie analiz różnicowych, obrazujących zmiany zachodzące na brzegu na skutek erozji lub akumulacji, ocena tempa tych procesów, a także obliczenie objętości przemieszczanych osadów i mas ziemnych.

Powodem, dla którego wybrano rejon Jastrzębiej Góry, są intensywne procesy erozji i rozwój osuwisk, stanowiące realne zagrożenie dla infrastruktury zlokalizowanej w pobliżu klifu. Monitorowanie geodynamiki osuwiska, bazujące na danych naziemnego skaningu laserowego, zostało zapoczątkowane w 2010 r. w ramach wdrażania przez Oddział Geologii Morza PIG-PIB tej metody pomiarów do badania geozagrożeń. Od końca kwietnia 2010 r. do października 2011 r. zarejestrowano cofanie się korony klifu w rejonie najbardziej intensywnych ruchów osuwiska o około 30 m. W okresie listopad 2010 r. – październik 2011 r. dzięki tym pomiarom stwierdzono ubytek mas ziemnych na powierzchni 1,2 ha rzędu 12,5 tys. m sześc.

Model wysokościowy klifu w rejonie Jastrzębiej Góry, skala 1: 4000, układ 2000; 22-23 marca 2011 r.

Badania realizowane są w ramach zadań państwowej służby geologicznej i są zgodne z zapisem ustawy Prawo geologiczne i górnicze odnośnie prac pilotażowych z zakresu kartografii geologicznej, a także rozpoznawania i monitorowania zagrożeń geologicznych. Środki na ich realizację pochodzą z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Źródło: Regina Kramarska, Jerzy Frydel (PIG-PIB)