Inżynier i uczestnik powstań narodowych, który założył sieć linii telegraficznych w Turcji i opracował mapy gór Kurdystanu. Urodził się w Warszawie 29 września 1821 r. jako syn oficera napoleońskiego i leśnika, herbu Korab. Poszedł w ślady ojca. W 1842 r. ukończył Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie (obecnie w granicach Warszawy), a w 1848 r. wziął udział w powstaniu wielkopolskim, w którym dowodził oddziałem strzelców w bitwach pod Miłosławiem i Wrześnią. Zamierzał studiować w Wyższej Szkole Artylerii i Inżynierii w Metz (Francja), ale nastąpił moment zwrotny w jego życiu. Emigracyjne Towarzystwo Demokratyczne Polskie wysłało go (a także generała Józefa Wysockiego) do Stambułu z misją dyplomatyczną. W czasie trwającej wtedy wojny krymskiej emigranci mieli nadzieję na utworzenie tam Legionu Polskiego, ale plan ten zakończył się fiaskiem. Brzozowski pozostał jednak w Turcji na wiele lat. Dzięki umiejętnościom myśliwskim, które zdobył w młodości, zyskał przydomek Kara Awdży (Czarny Łowca). Jednak zasłużył się głównie budową linii telegraficznych, m.in. łączących Stambuł z europejską siecią telegraficzną. – Budowałem linie telegraficzne jako naczelny inżynier i odrutowałem wielką część Turcji jak rozbity garnek – pisał po latach w liście do poety Władysława Bełzy.
Po wybuchu powstania styczniowego w Polsce wziął udział w nieudanej wyprawie oddziału polskich emigrantów z Turcji pod dowództwem Zygmunta Miłkowskiego (T.T. Jeża), którzy ruszyli na odsiecz walczącym. Następnie kierował misją leśną w Bułgarii, sporządził mapy m.in. gór Rodopów i przygotował projekt zagospodarowania lasów na tych obszarach (nigdy niezrealizowany, choć zaakceptowany przez Turcję). Pod koniec lat 70., korzystając z poparcia tureckiego polityka Midhata Paszy, założył nieopodal Bagdadu wzorcowe gospodarstwo rolne. Prowadził również pomiary topograficzne gór Kurdystanu na granicy perskiej, których efektem było opracowanie map tych terenów. Przez kilka lat pełnił funkcję wicekonsula hiszpańskiego w Syrii. W czasie wojny rosyjsko-tureckiej (1877-78) uczestniczył w tworzeniu polskiego Rządu Narodowego w konspiracji. Do kraju (Lwowa) powrócił w 1884 roku. Publikował w czasopismach wspomnienia z czasów tureckich. Brzozowski jest również znany jako poeta późnego romantyzmu, autor poematu „Noc strzelców w Anatolii” (1856). Jego syn – Stanisław Korab Brzozowski – również był poetą, przedstawicielem młodopolskiej cyganerii artystycznej. Karol Brzozowski zmarł 5 listopada 1904 r. we Lwowie, został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
Oprac. Barbara Stefańska, grudzień 2010 r.
|