|
Adam Iwaniak
Większość haseł związanych z budową Geoportalu (podobnie jak i budową systemu IPE) oraz poszukiwanie środków europejskich na ich realizację uznać należy za słuszne. Obawiam się jedynie dominacji konkretnej firmy informatycznej nad geodezją, braku realnych możliwości wykonania projektów i faktu, że drugi raz UE może nie wyrazić woli finansowania budowy polskiej SDI.
Bazy danych referencyjnych
W ostatnich latach opracowane zostały bazy danych przestrzennych pokrywające obszar całego kraju, które mogą posłużyć jako systemy referencyjne dla opracowań tematycznych. Należą do nich:
- Baza Danych Ogólnogeograficznych – BDO w skali 1:250 000,
- Wektorowa Mapa Poziomu Drugiego – VMapa 2 w skali 1:50 000,
- Państwowy Rejestr Granic – PRG,
- Ortofotomapa w skali 1:26 000 (dla Polski południowo-wschodniej – 1:13 000).
Więcej informacji o wymienionych bazach można znaleźć na stronach CODGiK (www.codgik.waw.pl). Warto zauważyć, że przystąpienie Polski do Unii Europejskiej walnie przyczyniło się do rozwoju systemów GIS w Polsce. Dla potrzeb budowy LPIS opracowywana jest ortofotomapa pokrywająca obszar całego kraju. Stanowi ona punkt wyjściowy zarówno do budowy Bazy Danych Topograficznych, jak i drugiej edycji VMapy 2. Ortofotomapa jest również podstawowym materiałem źródłowym wykorzystywanym w projekcie PHARE 2003 – wektoryzacji map katastralnych. System LPIS przyczynił się do wdrożenia w skali ogólnokrajowej standardu wymiany danych ewidencyjnych – SWDE.
W pośpiechu i bez konsultacji
Nadal zauważalne są jednak opóźnienia Polski w zakresie budowy geoportalu oraz serwerów katalogowych. Do dzisiaj nie mamy ani jednego serwera katalogowego, a stronę Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej z trudem nazwać można krajowym geoportalem.
Departament Informatyzacji i Rozwoju PZGiK GUGiK postanowił nadrobić utracony czas. Wygenerował gigantyczny projekt informatyczny (patrz GEODETA 10/2005). Obejmuje on bardzo szeroki zakres działań: od budowy krajowego geoportalu, baz metadanych, zarządzania bazą danych topograficznych, wdrażania IPE i sprzedaży oprogramowania EGiB aż po sprzedaż danych geodezyjnych i kartograficznych. Cały projekt ma się zakończyć do grudnia 2008 roku i ma tak napięty harmonogram, że może być on trudny do realizacji. Chyba z nadmiernego pośpiechu zrezygnowano z uzgodnień i konsultacji ze środowiskiem geodezyjnym i kartograficznym. W styczniu 2005 r. główny geodeta kraju Jerzy Albin powołał, co prawda, międzyresortowy Zespół ds. Krajowej Infrastruktury Danych Przestrzennych i odbyły się nawet dwa zebrania tego zespołu, ale nie odgrywa on istotnej roli w budowie SDI (GUGiK nie wykorzystał go nawet do zaopiniowania projektu Geoportalu).
A pośpiech nie popłaca
Wykonanie rzetelnego projektu technicznego przekracza możliwości większości firm informatycznych, co dało się zauważyć przy realizacji pierwszej fazy projektu IPE/PTN. Właśnie ze względu na opóźnienia z tym związane zmieniano harmonogram całego projektu, a i tak przyjęto jego uproszczoną wersję. W Niemczech 8 lat zajęło opracowanie koncepcji systemu AAA (AFIS, ALKIS, ATKIS – połączenie osnowy, katastru nieruchomości oraz bazy danych topograficznych). I nie bez powodu. Czas potrzebny na opracowanie dobrego projektu zależy nie tylko od analityków i projektantów, którzy w trakcie prac zaczynają uczyć się geodezji i poznają problemy związane z funkcjonowaniem ośrodka dokumentacji. Zdarza się, że wskazują oni na nieścisłości i niejednoznaczności, które wymagają od zleceniodawców zajęcia konkretnego stanowiska, co z kolei też wymaga czasu. Na koniec trzeba projekt zaakceptować, a to znaczy przeczytać tysiące stron i przejrzeć setki wykresów. Jeśli są błędy, projekt należy odesłać do poprawy, proces weryfikacji powtórzyć, a czas mija.
GUGiK przymierza się do harmonizacji baz danych TBD i wektorowej VMapy 2. Efektem mają być zmodyfikowane schematy baz danych VMapy 2 dla potrzeb drugiej edycji oraz wielorozdzielczej bazy danych topograficznych WTBD (patrz GEODETA 1/2005), a także nowe wersje baz tematycznych dostosowane do WTBD. W tym celu uruchomiony został projekt badawczy o budżecie 4,5 mln zł finansowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, GUGiK i wybrane urzędy marszałkowskie. Projekt podzielony został na dwie części: teoretyczną i implementacyjną. Prace nad częścią teoretyczną kończą się w grudniu 2007 roku i powinny dostarczyć odpowiedzi na wiele pytań, a zatem dopiero wtedy należałoby rozpocząć właściwe prace projektowe nad Geoportalem. I czasu może, niestety, zabraknąć.
Ponadto istnieje zagrożenie, że firma, która wygra przetarg, zdobędzie monopol i kontrolę nad całym zasobem geodezyjnym i kartograficznym i dowolnie będzie mogła dyktować ceny za swoje usługi.
Ogólne trudności
W wyniku realizacji Geoportalu zatrudnienie dostanie 68 osób (48 w WODGiK-ach, 20 w CODGiK). Ale przecież danych od tego nie przybędzie. Powstaje więc pytanie, czy problemem polskiej geodezji jest za długa kolejka do kiosku z danymi czy raczej brak odpowiedniej jakości danych na półkach? Czy przed przystąpieniem do formułowania projektu zostały zdefiniowane potrzeby ODGiK-ów oraz modelu NSDI? Czy to informatyk mówi zleceniodawcy, jakie funkcje ma system realizować, czy się o nie pyta? Z jakich środków będą opłacone etaty, utrzymanie intranetu, obsługa certyfikowanego centrum infrastruktury klucza publicznego i działania samego systemu? Czy na pokrycie tych kosztów wystarczą fundusze uzyskane z wypisów i wyrysów?
Jednym z pierwszych etapów budowy systemu informatycznego jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy istnieje szansa realizacji projektu? Niewątpliwą zaletą projektu Geoportal jest jego wysoki budżet. Występuje jednak również wiele zagrożeń: brak ogólnej koncepcji budowy NSDI, brak uzgodnień i konsultacji, bardzo ograniczony czas realizacji, brak poparcia nowej ekipy rządowej (przynajmniej dla jego najistotniejszej części, jaką jest IPE). Projekt Geoportal obejmuje wiele zadań, które w ciągu ostatnich 4 lat powinny być, a nie zostały zrealizowane, takich jak: standaryzacja, budowa serwerów katalogowych, tworzenie gazeterów w postaci cyfrowej, wprowadzenie systemów do kontroli danych TBD, budowa systemu zarządzania TBD. Problemy w realizacji nie wynikały z braku funduszy, ale z ogólnych trudności, których GUGiK nie był w stanie przezwyciężyć.
| 
