Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
blog

Od Układ Warszawskiego do Partnerstwa dla Pokoju


Na początku lat 60. gen. Naumienko podjął próbę wdrożenia do wykonywania zdjęć fotogrametrycznych (nie tylko w Polsce, ale też w innych krajach bloku wschodniego) samolotu polskiej produkcji MD-12FSP-PBL. Enerdowska wytwórnia Zeissa w Jenie zaprojektowała specjalną kamerę fotogrametryczną oraz aparat fotograficzny do zdjęć ukośnych (rozpoznawczych). W Bukareszcie podczas konferencji służb geodezyjnych państw socjalistycznych z udziałem Mongolii, Korei Płn. i Wietnamu (5-15 października 1962 r.) zorganizowano pokaz tego samolotu, przedstawiono również jego możliwości. Maszyna zyskała bardzo pozytywne oceny. Niestety, 17 września 1963 r. miała miejsce katastrofa wersji transportowej samolotu, w której zginęła cała załoga. Komisja Planowania przy Radzie Ministrów w lutym 1964 r. wstrzymała produkcję wszystkich wersji samolotu MD-1269. Prawdopodobnie jedną z przyczyn wstrzymania badań nad tym samolotem było zastrzeżenie tej dziedziny dla Związku Radzieckiego.

Do struktury dowodzenia Układ Warszawskiego włączono również oficerów Służby Topograficznej WP, którzy byli na stanowiskach starszych specjalistów Oddziału Topograficznego Zarządu Operacyjnego Zjednoczonego Sztabu Sił Zbrojnych UW – odpowiadali oni za koordynację zadań wykonywanych przez naszą służbę na rzecz układu koalicyjnego. W praktyce ich kontakt ze służbą był sporadyczny. Rosjanie, na podstawie materiałów źródłowych przekazywanych corocznie przez nas i pozostałe państwa, sami opracowywali mapy na obszar Polski i innych bratnich krajów. Świadczą o tym mapy, które pozostały w rosyjskich składnicach70 po wycofaniu w 1995 r. z Polski wojsk radzieckich – do ich druku używano cyrylicy.

W 1969 r. sformowano w Komorowie kolejną specjalistyczną jednostkę: Wojskowe Obserwatorium Astronomiczno-
-Grawimetryczne (WOAG). Miało to związek z ustaleniami 7. i 8. konferencji służb geodezyjnych państw socjalistycznych (1965 r. i 1968 r.) i budową w Europie przez Rosjan Jednolitej Astronomiczno--Geodezyjnej Sieci (JAGS). W celu założenia i wyrównania tej sieci służba w latach 1968-69 wykonała liniowy i kątowy pomiar bazy satelitarnej przechodzącej przez obszar naszego kraju w ramach budowy kosmicznej triangulacji Pułkowo-Poczdam-Sofia-Pułkowo.

Doświadczenia z interwencji wojsk UW w Czechosłowacji podczas Praskiej Wiosny (1968 r.) skutkowały gruntowną reorganizacją Służby Topograficznej WP polegającą na włączeniu i podporządkowaniu jednostek topograficznych wojskom operacyjnym. W 1970 r. oddziały topograficzne zmieniły etat, nazwę (na topogeodezyjne) i zostały włączone do poszczególnych okręgów wojskowych: 22 Samodzielny Oddział Topogeodezyjny – do Warszawskiego Okręgu Wojskowego z siedzibą w dotychczasowym garnizonie Komorowo, 19 Samodzielny Oddział Topogeodezyjny – do Śląskiego OW z siedzibą w Lesznie i 6 Samodzielny Oddział Topogeodezyjny – do Pomorskiego OW z miejscem stacjonowania w Toruniu. Jednostki te wyposażono w odpowiedni sprzęt: mobilne pracownie topograficzne (duże na podwoziu Star 660 i małe na podwoziu UAZ 452 – furgon), giroteodolity, radiodalmierze i 20-metrowe geodezyjne sygnały składane. Każda jednostka posiadała agregaty prądotwórcze oraz polowe warsztaty naprawy sprzętu. W planach wojennych przewidywano utworzenie podczas mobilizacji kolejnego samodzielnego oddziału topogeodezyjnego oraz zwiększenie stanu osobowego wszystkich jednostek topograficznych o 100%, gdyby miały one brać udział w zabezpieczeniu topograficznym operacji zaczepnej frontu polskiego71. Podczas ćwiczeń doskonalono jednostki w tzw. przenoszeniu współrzędnych na dalekie odległości, głównie na potrzeby polskich jednostek rakietowych, uzbrojonych w rakiety operacyjno-taktyczne i taktyczne. Wykonywano również wiele opracowań specjalnych na tzw. Zachodni Teatr Działań Wojennych, a składnice map planowały przemieszczenie zapasów na teren Niemiec.

W latach 70. bardzo popularne w wyższych sztabach wojsk operacyjnych stały się makiety terenu. Jednostki topograficzne opracowały setki metrów kwadratowych makiet w skalach od 1:5000 do 1:200 000 (z reguły obejmowały one zachodnie obszary Polski, rejony Niemiec, Danii, Holandii, kanały: Boczny Łaby, Lubeki, Kiloński). Były wykonywane z materiałów trwałych, a do ich przewożenia służyły odpowiednie kontenery. Wszystko to prowadziło do rozproszenia potencjału wykonawczego służby i niewiele miało wspólnego z geodezją czy kartografią.

W Polsce na fali wydarzeń wiosny 1968 roku, zwanych marcowymi, i kampanii antysyjonistycznej odchodzi do rezerwy gen. bryg. Teodor Naumienko72. Po nim Służbą Topograficzną WP kierowali kolejno: gen. bryg. Wiktor Kozak (1968-74), gen. bryg. Leon Sulima73 (1976--83) i płk Zenon Biesaga (1983-90). W latach 1974-76 czasowo obowiązki szefa pełnił płk Cezary Lipert.

Jak silna i głęboka była w latach 70. w Wojsku Polskim propaganda i cenzura komunistyczna, świadczy między innymi wycofanie w 1974 r. z obiegu i zniszczenie prawie całego nakładu książki Bogusława Krassowskiego Polska kartografia wojskowa w latach 1918-194574. Ówczesnemu kierownictwu Głównego Zarządu Politycznego WP nie podobało się, że autor bardzo szeroko opisał działalność podczas II wojny światowej Służby Geograficznej w PSZ na Zachodzie i AK, a marginalnie działalność kartografów w organizacjach lewicowych. W szkoleniu politycznym oficerów i żołnierzy służby zasadniczej historia naszego wojska zaczynała się od bitwy pod Lenino; wojna obronna 1939 r., działalność PSZ na Zachodzie były traktowane marginalnie, a mord w Katyniu był tematem tabu. W latach 60., 70. i 80. oficerowie polityczni z jednostek topograficznych i kontrwywiadu wojskowego byli szczególnie wyczuleni na praktyki religijne oficerów i ich rodzin. Było to traktowane jako brak lojalności do władzy i partii, a oficerów dotykały za to represje i wstrzymanie awansów.

Przed stanem wojennym i w czasie jego trwania jednostki topograficzne w ograniczonym zakresie realizowały prace topograficzne. Żołnierze początkowo wykonywali zadania w ramach tzw. terenowych grup operacyjnych jako komisarze, a następnie zajmowali się ochroną obiektów cywilnych i wojskowych (urządzeń telekomunikacyjnych, mostów, węzłów komunikacyjnych) oraz patrolowaniem ulic (do tych zadań wykorzystywano większość pojazdów z jednostek wojskowych). W okresie stanu wojennego jako niepewnych politycznie zwolniono do cywila kilku oficerów i chorążych, których członkowie rodzin wyjechali z Polski.

W latach 80. Rosjanie w dalszym ciągu realizują w państwach socjalistycznych założenia swojej doktryny w odniesieniu do geodezji i kartografii. Podczas konferencji służb geodezyjnych państw socjalistycznych w 1984 r. w Ułan Bator, w 1989 r. w Phenianie (Korea Płn.) oraz spotkań szefów wojskowych służb topograficznych państw UW (w 1984 r. w Dreźnie i w 1989 r. w Pradze) wytyczane były kierunki prac geodezyjnych i kartograficznych odpowiadające polityce ZSRR. W tym czasie utrzymywane są również ścisłe, dwustronne związki naszej służby ze Służbą Topograficzną Armii Radzieckiej. Kilkudziesięciu polskich oficerów z kierowniczych stanowisk odbyło studia podyplomowe (dziewięcio- i sześciomiesięczne) z topograficznego zabezpieczenia działań bojowych w ramach UW w Akademii Inżynieryjnej im. Kujbyszewa w Moskwie.

Warto zaznaczyć, że w radzieckich wojskowych akademiach technicznych studiowali, oprócz oficerów z państw UW, oficerowie topografowie z sił zbrojnych Mongolii, Egiptu, Wietnamu, Korei, Laosu, Somalii, Mozambiku, Jemenu, Kuby, Angoli, Libii i Syrii. Miało to na celu przenoszenie do tych państw ideologii komunistycznej oraz technologii i rozwiązań technicznych, a jednocześnie zapewniało dostęp do informacji geograficznej (map) z ich terenu75.

Mimo silnych nacisków Rosjan na unifikację w ramach UW prac geodezyjnych i kartograficznych oraz sprzętu technicznego Służbie Topograficznej WP udało się utrzymać dużą samodzielność w zakupach i dostawie sprzętu znanych firm zachodnich. Dzięki długoletnim, bo sięgającym okresu międzywojennego, kontaktom z przedstawicielami na Polskę szwajcarskiej firmy Wild służba miała w tym trudnym okresie dostęp do najnowszych urządzeń, szczególnie kamer lotniczych, autografów analitycznych, tachimetrów i dalmierzy elektronicznych. Niewiele było sprzętu produkcji radzieckiej.

Po rozpadzie ZSRR i rozwiązaniu UW Służba Topograficzna Federacji Rosyjskiej nie włączyła się, jak to zrobiły pozostałe służby, do współpracy w ramach Partnerstwa dla Pokoju76 (PdP, Partnership for Peace). Tylko raz szef Służby Topograficznej Federacji Rosyjskiej uczestniczył w konferencji geograficznej PdP w Bratysławie w 1998 r., w kolejnych spot­kaniach Rosjanie nie brali udziału77.


GEODETA testuje: ContextCapture
czy wiesz, że...
© 2023 - 2024 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS