|
Inne publiczne wystąpienie w połowie 1929 r. okazało się niefortunne, otóż podczas oficjalnego pożegnania płk. Faury’ego (po którym objął stanowisko dyrektora nauk WSWoj.) podkreślił jego wysokie zasługi i nazwał go twórcą nowej polskiej doktryny wojskowej. To określenie zostało źle przyjęte przez obecnych na uroczystości najwyższych dostojników państwowych i wojskowych. Twórcą polskiej doktryny nie miał prawa być cudzoziemiec. Za powyższe wystąpienie pod koniec 1929 r. Zieleniewski został odwołany ze stanowiska dyrektora nauk WSWoj. i wyznaczony na znacznie niższe – zastępcy dowódcy 31. pułku piechoty.
Jego wiedzę i bogate doświadczenie jednak szybko doceniono, 11 marca 1930 r. Zieleniewski został dowódcą 59. Pułku Piechoty stacjonującego w Inowrocławiu. Kierując pułkiem Zieleniewski wyróżnił się niezwykłą energią, inicjatywą i sumiennością. Był bardzo wymagający wobec podwładnych, ale jednocześnie potrafił zaskarbić sobie ich uznanie.
Jego jednostka miała bardzo dobre wyniki na ćwiczeniach, poligonach i strzelnicach. Za te osiągnięcia 1 stycznia 1931 r. Zieleniewski został awansowany do stopnia pułkownika.
W kwietniu i maju 1932 r. w związku z planowanym wyznaczeniem na stanowisko szefa Wojskowego Instytutu Geograficznego (WIG), odbył staże w instytutach kartograficznych we Francji i Szwajcarii, gdzie poznał najnowsze osiągnięci w zakresie opracowywania map wojskowych oraz dokumentów kartograficznych. Szefem WIG został w czerwcu 1932 r. i funkcję tę pełnił do sierpnia 1939 r.
Zasługi płk. Zieleniewskiego dla polskiej służby geograficznej są znaczne. Wynikały one z wielkiej fachowości, autorytetu u najwyższych władz wojskowych oraz zmysłu organizacyjnego. Rok 1932 definitywnie zakończył ponaddziesięcioletni okres poszukiwań, zmierzających do wypracowania oryginalnego typu polskich map wojskowych. Rozpoczął się okres intensyfikacji prac wydawniczych. W 1933 roku powstał projekt sześcioletniego programu prac kartograficznych Instytutu. Po jego uzgodnieniu z poszczególnymi oddziałami Sztabu Głównego stał się on podstawą do opracowania w 1934 r. Pięcioletniego Planu Prac WIG na lata 1934-1938.
W ramach tego planu m.in.:
• wprowadzono do instytutu angielskie dwukolorowe maszyny offsetowe typu MAN o wydajności 1800 ark/godz.;
• w technice wykonania map w skalach 1:100 000 i 1:300 000 wprowadzono pantograwiurę na płytach cynkowych w celu lepszego wykonania druku błękitnego, jako tła do oryginalnego rysunku sytuacji;
• nastąpiło znaczne wzmożenie i rozszerzenie zakresu prac fotogrametrycznych. W latach 1932-1939 zdjęciami lotniczymi pokryto około 39% powierzchni Polski;
• nastąpiły zmiany organizacyjne w zakresie pomiarów triangulacyjnych, podporządkowano je wspólnemu kierownictwu, utworzono bowiem Biuro Pomiarowe przy Ministerstwie Komunikacji, którego kierownikiem został szef Wydziału Triangulacyjnego WIG;
• w roku 1935 oddano do dyspozycji WIG nowoczesny budynek (Al. Jerozolimskie) przystosowany do prowadzenia różnorodnych specjalistycznych prac. Obiekt ten do dziś spełnia swoją funkcję;
• zintensyfikowano prace nad wydawaniem opisów wojskowo-geograficznych;
• od 1933 r. przystąpiono do wydawania szczegółowych map turystycznych w skalach 1:25 000, 1:100 000 i 1:300 000.
Zasadniczą sprawą było jednak to, że do września 1939 r. wojsko i administracja państwowa były zaopatrzone w mapy w skalach 1:100 000, 1:300 000, 1:500 000, 1:750 000, 1:1 000 000 i szereg map pochodnych, tematycznych obejmujących obszar całego kraju i tereny przygraniczne w nakładach znacznie przekraczających faktyczne potrzeby. Brak map podczas działań wojennych we wrześniu 1939 r. (co uwidoczniło się również w 33. DP dowodzonej przez płk. Zieleniewskiego) wynikał głównie ze złego systemu zaopatrywania.
W całej historii wojskowej służby kartograficznej (geograficznej) okres, w którym płk Zieleniewski był szefem WIG zaliczany jest do najświetniejszych. Podstawowa mapa, jaka była na zaopatrzeniu wojsk – mapa taktyczna w skali 1:100 000 stała się wzorem dla wszystkich wojskowych służb kartograficznych Europy (osiągała najwyższe oceny na międzynarodowych wystawach). Również pozostałe mapy wydawane przez WIG, opracowania opisowe, prace geodezyjne były najwyższej klasy. Choć była to także zasługa jego poprzedników, to niezaprzeczalna jest organizatorska i inspiratorska rola Zieleniewskiego jako szefa WIG.
W środowisku cywilnym Zieleniewski dał się poznać jako współorganizator Międzynarodowego Kongresu Geografów w roku 1934 (wygłosił referat inauguracyjny). Był przewodniczącym delegacji polskiej na IV Kongres Geodetów i Etnografów Słowiańskich w 1936 r. oraz organizatorem szeregu krajowych zjazdów, konferencji i wystaw o tematyce geograficznej, kartograficznej i geodezyjnej. Przewodniczył także Komitetowi Redakcyjnemu Kwartalnika „Wiadomości Służby Geograficznej”, jednego z najważniejszych fachowych krajowych periodyków.
Należy nadmienić, że podczas służby w WIG płk Zieleniewski nie zerwał kontaktów z wojskami liniowymi. Od 21 marca 1935 r. przez rok odbywał praktykę na stanowisku dowódcy piechoty dywizyjnej.
Rozstanie płk. Zieleniewskiego z instytutem i wojskową służbą geograficzną nastąpiło bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej. Rozkaz o mobilizacji Sił Zbrojnych z 24 sierpnia1939 r. zastał go na Podhalu, gdzie nadzorował przebieg prac fortyfikacyjnych oraz kontrolował prace topograficzne prowadzone przez oficerów WIG przy granicy ze Słowacją. Następnego dnia rano zameldował się w Sztabie Głównym w Warszawie i otrzymał przydział na dowódcę 33. DP rez. Obowiązki szefa WIG przekazał ppłk. Jerzemu Wiktorowi Lewakowskiemu, a sam wieczorem przybył do Grodna, gdzie mobilizował się sztab dywizji.
Pierwsze dni upłynęły Zieleniewskiemu na przeglądzie oddziałów oraz sprawdzeniu przebiegu mobilizacji pułków i przygotowaniu dywizji do wyjazdu w rejon koncentracji.
Transport z Grodna ruszył 20 sierpnia 1939 r., a następnego dnia dywizja wyładowała się w rejonie Czerwonego Boru.
1 września 1939 r. po 30-kilometrowym nocnym marszu zajęła rejon między Ostrołęką a Zambrowem, a 5 września 1939 r. przeszła do obrony płd. brzegu Narwi pomiędzy Różanem a Ostrołęką. W pierwszych dniach września płk Zieleniewski – mimo że dywizja była jednostką rezerwową, pozbawioną wielu pododdziałów – wykazał duże zdolności dowódcze, które pozwoliły sprawnie przygotować ją do walki. Z niewyjaśnionych do dziś przyczyn nie doszło do bitwy nad Narwią, dywizja otrzymała 7 września 1939 r. rozkaz do wycofania się za Bug.
W godzinach popołudniowych 8 września 1939 r. po 70-kilometrowym marszu przez płonący Wyszków i most na Bugu, dywizja znalazła się na południowym brzegu rzeki między Wyszkowem a Brokiem, 9 września wspólnie z 41. DP toczyła zacięty bój o utrzymanie przepraw na Bugu, wieczorem: na stanowisko dowodzenia dowódcy 33. DP przybywa niespodziewanie wysłannik Naczelnego Wodza z Brześcia, mjr Napieralski [...] referuje ustny rozkaz marsz. Rydza- Śmigłego: bitwa nad Bugiem ma być przerwana, a wielkie jednostki biorące w niej udział powinny natychmiast odmaszerować do rej. Biała Podlaska.
Po wielu latach, w związku z szeregiem opracowań, które fałszywie przedstawiały działania dowódców 33. DP, 41. DP, Mazowieckiego BK (Wincenty Iwanowski, Kampania wrześniowa 1939 r. s. 78; Marian Porwit, Komentarze do polskich działań obronnych 1939 r. s. 296, Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, T.I cz. II s. 96 i inne) płk Zieleniewski na łamach Wojskowego Przeglądu Historycznego nr 3-4, s. 365-381 i nr 1/1971 s. 185-215 przestawił szczegółowe studium dotyczące działań wojennych nad Narwią i Bugiem, wykazał niebywałe męstwo podległych żołnierzy i błędy Naczelnego Dowództwa w kierowaniu wojskami.
Marsz 33. DP na południe doznał pewnego opóźnienia spowodowanego rozkazem skierowania dywizji do Brześcia dla wzmocnienia jego twierdzy. Płk Zieleniewski dwukrotnie był w Brześciu, pierwszy raz 13 września, kiedy w dowództwie twierdzy u gen. Plisowskiego złożył meldunek Naczelnemu Wodzowi o rozmieszczeniu dywizji oraz 14 września, gdy zaopatrzył się w składnicy w mapy oraz nawiązał kontakt z gen. Trojanowskim (organizującym obronę na Bugu), uzgadniając użycie dywizji do wsparcia obrony twierdzy. Ostatecznie dywizja nie wałczyła w obronie Brześcia, a wykonała marsz, osiągając 16 września Siemiatycze, dopiero 17 września stoczyła walkę z niemieckimi czołgami w okolicach Włodawy.
W kolejnych dniach resztki dywizji wykonały marsz w kierunku Hrubieszowa. 20 września doszło do połączenia z 41. DP, a płk Zieleniewski przeszedł do dyspozycji dowódcy Armii. 25 września z części sił 1. DP, oddziałów obrony Brześcia, pułku kawalerii, pododdziałów artylerii i zgrupowania ppłk. Trzebuni, Zieleniewski organizuje Grupę płk. Zieleniewskiego. Stoczyła ona 28 września trzy walki na wschodnim brzegu Sanu. Nie mogąc przełamać silnej obrony niemieckiej 2 października Zieleniewski decyduje się na rozwiązanie Grupy. Należy podkreślić, że dłużej walczyła tylko SGO Polesie gen. Kleberga.
|
