Integracja danych

- «« « część 3 z 3

SDI w USA

USA jest przykładem kraju, w którym budowa NSDI jest silnie związana z działalnością organizacji rządowych na poziomie federalnym. W roku 1990 Biuro Zarządzania i Budżetu (Office of Management and the Budget – OMB) znowelizowało okólnik (Circular A-16) dotyczący m.in. wydawania map topograficznych, biorąc pod uwagę rozwój systemów informacji geograficznych. Celem nowelizacji było utworzenie krajowych zasobów informacji przestrzennej. W tym samym roku został powołany do życia Federalny Komitet Danych Geograficznych (FGDC – Federal Geographic Data Committee). W 1994 r. prezydent Clinton podpisał rozporządzenie (Executive Order 12 906) w sprawie budowy NSDI, które obejmowało:

• rozwój baz metadanych – Clearing­house (serwerów katalogowych),
• tworzenie standardów dla informacji geograficznej (w szczególności metadanych),
• budowę bazy danych referencyjnych.

Powyższe rozporządzenie zobowiązało agencje na poziomie federalnym do tworzenia metadanych o pozyskanych danych przestrzennych. W 1997 opracowany został plan strategiczny NSDI, który zdefiniował podstawowe cele budowy krajowej infrastruktury SDI. Obejmowały one:

• podniesienie poziomu świadomości i zrozumienie wizji, koncepcji i korzyści z NSDI,
• rozwój wspólnych rozwiązań do wyszukiwania, dostępu i wykorzystania informacji przestrzennej w odpowiedzi na zróżnicowane potrzeby użytkowników,
• wykorzystanie jednorodnych rozwiązań do budowy i rozwoju wspólnych zbiorów danych przestrzennych (w szczególności danych referencyjnych),
• inicjowanie i wspomaganie współpracy pomiędzy organizacjami dla ciąg­łego rozwoju NSDI.

Obecnie NSDI jest tworzona przez trzy inicjatywy rządu federalnego: FGDC, GOS i The National Map.

• FGDC odpowiada za koordynację działań związanych z budową SDI oraz podstawowe zagadnienia, takie jak: metadane i serwery katalogowe, standardy, dane referencyjne oraz dane przestrzenne. FGDC posiada 6 grup roboczych pracujących dla różnych branż, m.in. geologii, transportu i katastru. W celu ułatwiania wspólnego korzystania z danych poszczególne grupy opracowały standardy związane z pozyskiwaniem, klasyfikacją i prezentacją danych. Największą popularność zyskał standard grupy roboczej do spraw metadanych zaakceptowany przez FGDC w 1994 roku (i modyfikowany w 1997 r.) po konsultacji z użytkownikami informacji geograficznej. Został on również przyjęty przez inne kraje, m.in.: Kanadę, Wielką Brytanię i RPA. Innym niewątpliwym sukcesem FGDC było opracowanie serwerów katalogowych umożliwiających gromadzenie i wyszukanie metadanych (http://www.fgdc.gov/clearinghouse/clearing­house.html). Do budowy tego systemu wykorzystano doświadczenia (a nawet oprogramowanie) do przeszukiwania systemów bibliotecznych. Portal Clearing­house opracowany przez FGDC stał się wzorcem tworzenia i przeszukiwania bazy metadanych dla innych krajów.
• GOS (Geospatial One-Stop) i The National Map są projektami rozpoczętymi w 2001 roku i finansowanymi przez Departament Spraw Wewnętrznych. Zadaniem GOS jest ułatwienie dostępu do danych przestrzennych dla administracji publicznej wszystkich szczebli oraz osób prywatnych. Efektem projektu jest opracowanie geoportalu (www.geodata.gov). Idea portalu, tak jak sugeruje jego nazwa, polega na opracowaniu serwisu WWW będącego dla wszystkich użytkowników miejscem startowym, z którego można łatwo i wyszukiwać oraz przeglądać potrzebne informacje geograficzne bez konieczności nawigowania po nieskończonych zasobach internetu. Geoportal w porównaniu z portalem Clearing­house posiada znacznie szerszy zakres funkcjonalności, m.in. umożliwia przeglądanie metadanych nie tylko o istniejących danych przestrzennych, ale również o tych planowanych do pozyskania. Dzięki temu koszt pozyskania danych można rozłożyć na wiele instytucji.
• The National Map jest projektem realizowanym przez Służbę Geologiczną Stanów Zjednoczonych (USGS), która odpowiada m.in. za opracowanie map topograficznych. Celem projektu jest opracowanie wysokiej jakości danych referencyjnych niezbędnych do budowy baz tematycznych zarówno na poziomie centralnym, stanowym, jak i lokalnym. Zakłada się, że w najbliższej przyszłości nowe edycje map topograficznych będą generowane właśnie z tej bazy.

Warto zwrócić uwagę, że zadania sformułowane w rozporządzeniu prezydenckim z 1994 realizowane są na wszystkich poziomach przy współpracy agencji z sektorem prywatnym, wyższymi uczelniami oraz organizacjami non-profit.


Budowa SDI w Polsce

Jak już wspomniano, akt wykonawczy budowy NSDI w USA powstał w 1994 roku. W Niemczech został uchwalony przez Bundestag w 2001. W Polsce nie ma go do dzisiaj. Czy oznacza to ponad 10-letnie opóźnienie? Odpowiedź uzyskamy, porównując nie tylko funkcjonalność geoportali www.geodata.gov i www.codgik.waw.pl, ale przede wszystkim ilość i zakres dostępnych w nich danych i metadanych.
W roku 1994 ówczesny GGK Remigiusz Piotrowski ogłosił projekt budowy Krajowego Systemu Informacji o Terenie. Jego integralną częścią było opracowanie i wdrożenie standardu wymiany danych SWING. W latach 1991-95 rozpoczęto prace nad: jednolitym dla kraju odwzorowaniem 1992, budową bazy danych topograficznych, bazą nazw topograficznych, opracowaniami tematycznymi SOZO i HYDRO. Realizacja tak ambitnych planów wymagała czasu i kolejnych iteracji. Instrukcja TBD została wydana dopiero w roku 2003, a trzecia wersja standardu wymiany danych geodezyjnych SWING w okrojonej wersji zaistniała w postaci SWDE. Jestem przekonany, że mimo, iż projekt nosił nazwę SIT, to – z dzisiejszej perspektywy – rok 1994 może być uznany za początki budowy krajowej infrastruktury danych przestrzennych w Polsce.
W kolejnych latach na uwagę zasługuje rozporządzenie z 2001 r. ministra rozwoju regionalnego i budownictwa w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie. W rozporządzeniu zdefiniowano zakres baz danych obligatoryjnych Krajowego Systemu o Terenie oraz wprowadzono obowiązek tworzenia baz metadanych na poziomie krajowym, wojewódzkim i powiatowym.
Dzięki aktywnej postawie środowiska geoinformacyjnego, w szczególności prof. Jerzego Gaździckiego, wiele zapisów dotyczących budowy NSDI znalazło się w propozycji nowelizacji Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Zapisy te z pewnością będą przydatne przy kolejnej próbie poprawy Pgik. Brak jasnych i czytelnych regulacji prawnych dostosowanych do współczesnych wymogów rynku GIS oraz brak rozsądnej polityki sprzedaży i dystrybucji danych geodezyjnych oraz kartograficznych to główne źródła trudności rozwoju NSDI w kraju.
Koncepcja budowy NSDI w wypowiedziach i publikacjach GUGiK w postaci explicite pojawiła się w drugiej połowie 2003 roku. W głównej mierze opierała się na wcześniejszym projekcie budowy KSIG połączonym z systemem IPE, aktywną siecią geodezyjną, ortofotomapą opracowaną w ramach projektu LPIS oraz wolą wprowadzenia standardów i budowy baz metadanych. Koncepcja ta nie miała na celu kreowania nowych pomysłów, ale raczej zaewidencjonowanie stanu istniejącego zainicjowanego przez poprzednie ekipy.
W 2004 roku na zlecenie GUGiK prof. Jerzy Gaździcki i dr Marek Baranowski opracowali studium wykonalności projektu krajowej infrastruktury danych przestrzennych pod tytułem „Podstawy polskiej infrastruktury informacji przestrzennej”. Dokument oceniam jako bardzo ciekawy, jednak nie są mi znane jego dalsze losy.
Ciąg dalszy za miesiąc (między innymi o tym, czy istnieje rozsądna alternatywa dla drogiego i skomplikowanego projektu o nazwie Geoportal, forsowanego przez GUGiK).

Dr inż. Adam Iwaniak jest adiunktem w Katedrze Geodezji i Fotogrametrii oraz kierownikiem Laboratorium GIS AR we Wrocławiu

(Opracowanie zamieszczono na GeoForum w czerwcu 2006 r.)