W przyjętym dokumencie Zarząd ZWRP odniósł się do propozycji uproszczenia procedury sporządzania planów ogólnych gmin poprzez zastąpienie formy uzgodnień opiniowaniem projektów przez wszystkie właściwe organy. Zdaniem województw takie rozwiązanie znacząco obniży transparentność oraz merytoryczną jakość tworzonych dokumentów planistycznych. „Planowanie przestrzenne nie może być podporządkowane presji terminów kosztem ochrony interesu publicznego” – podkreślono w stanowisku. – „Zasady ładu przestrzennego, zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa obywateli są nadrzędne wobec doraźnych korzyści administracyjnych”.
Samorządy województw zwracają uwagę, że rezygnacja z obowiązkowych uzgodnień oznacza faktyczne ograniczenie merytorycznego udziału organów odpowiedzialnych za harmonijne kształtowanie przestrzeni. Opinia, w przeciwieństwie do uzgodnienia, nie ma charakteru wiążącego, co w praktyce może doprowadzić do marginalizacji głosu instytucji stojących na straży interesu publicznego.
ZWRP ostrzega, że przyjęcie proponowanych przepisów może skutkować poważną niespójnością danych przestrzennych w skali wojewódzkiej, krajowej i europejskiej. Wskazuje również, że uproszczenie procedur jedynie dla pierwszych planów ogólnych gmin jest błędem, ponieważ to właśnie one stanowią fundament całego systemu planowania i będą podstawą do opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Zarząd podkreśla także, że procedura uzgodnień pozwala na wcześniejsze wykrycie błędów i kolizji prawnych, co zwiększa stabilność polityki przestrzennej gminy i ogranicza ryzyko skarg czy interwencji nadzorczych.
„Pierwszy plan ogólny gminy nie jest próbą – jest fundamentem całego systemu planowania przestrzennego” – zaznaczono w stanowisku.
W ocenie Związku Województw RP, projektowane zmiany zamiast wzmacniać cele reformy z 2023 r., przyczynią się do dalszej degradacji środowiska, zwiększenia kosztów obsługi systemu usług publicznych oraz utraty zaufania obywateli do instytucji publicznych. Zarząd zaapelował do posłów o rezygnację z proponowanych rozwiązań i podjęcie prac nad takimi zmianami w prawie, które pozwolą odpowiedzieć na potrzeby gmin bez naruszania kompetencji i roli poszczególnych interesariuszy systemu planowania przestrzennego.
