W Polsce trudno się miernika dopytać

W kwietniowym GEODECIE prof. Konrad Eckes przypomina o ważnym wydarzeniu sprzed 390 lat – powstaniu Katedry Geometrii Praktycznej w Akademii Krakowskiej.

Fragment tytułowej strony aktu fundacji Katedry Geometrii Praktycznej w Akademii Krakowskiej

W XVI i XVII w. rodzimych mierników w Polsce brakowało, a cudzo­ziemscy specjaliści też nie zaspokajali rosnących potrzeb. Powołanie w Akademii Krakowskiej w kwietniu 1631 r. Katedry Geometrii Praktycznej miało ten problem rozwiązać.

W okresie jagiellońskim nastąpił w naszym kraju znaczny rozwój gospodarczy, zwłaszcza w rolnictwie. Niewątpliwie byłby on jeszcze większy, gdyby ówczesna gospodarka rolna była bardziej racjonalna. Konieczne stało się przeprowadzenie reformy rolnej, uporządkowanie stosunków agrarnych. Tym bardziej że pojawiały się nowe rośliny służące do lepszego i bardziej wszechstronnego wyżywienia lokalnych społeczności.

Były także konieczne zmiany w zakresie ustalania własności. Do wyznaczania granic już nie wystarczały przybliżone metody określania położenia za pomocą identyfikatorów geograficznych, takich jak droga, zabudowa, rzeka, potok lub las. Właściciele chcieli znać dokładny przebieg granic własności. Szczegółowe ustalenie granic było także niezbędne do pobierania podatków od gruntów królewskich, wielkoksiążęcych i szlacheckich lub do ustalania wysokości opłaty dzierżawnej.

• Deficyt mierników

W Polsce w tamtych latach występował brak kadry technicznej znającej sztukę mierniczą. Potwierdza to zapis w ówczesnej pozycji literatury technicznej: „W Polsce trudno się miernika dopytać” [1]. Mimo znacznego rozkwitu edukacji na poziomie uniwersyteckim w Akademii Krakowskiej (w najlepszych czasach studiowało w niej prawie trzy tysiące studentów z całej Europy) nie przywiązywano wtedy należytej wagi do nauk o zdecydowanie praktycznym charakterze. Braki w zakresie kadry mierniczej (geometrów) uzupełniali obcokrajowcy, którzy w rozwijającym się kraju łatwo znajdowali zatrudnienie i przynosili do Polski swoją wiedzę praktyczną.

Niewątpliwą przeszkodą w rozszerzeniu edukacji technicznej był fakt powszechnego używania w nauce języka łacińskiego. Akademia Krakowska, z łaciną jako językiem wykładowym, była uczelnią międzynarodową (jakiej moglibyśmy sobie w czasach obecnych życzyć), ale nie zapewniała powszechnej edukacji społecznej. Brakowało także technicznego piśmiennictwa w języku polskim...

Pełna treść artykułu w kwietniowym wydaniu miesięcznika GEODETA

Redakcja