REKLAMA

Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.

REKLAMA

blog

REKLAMA

»» Geowiedza » Geoludzie »

Geoludzie

Jan Śniadecki (1756-1830)

Urodził się w 29 sierpnia 1756 roku w Żninie k. Poznania w rodzinie piwowara i burmistrza tego miasta. Jego pierwszym nauczycielem był wikary kościoła farnego, w 1764 roku rozpoczął naukę w teologicznej szkole Lubrańskiego w Poznaniu. W latach 1775-78 studiował na Akademii Krakowskiej. Tam uzyskał tytuł magistra z nauk wyzwolonych i doktora z filozofii. W okresie 1778-81 odbył matematyczne studia zagraniczne, na które wysłała go Komisja Edukacji Narodowej. Przebywał wówczas na uniwersytetach w Getyndze, Leidzie, Utrechcie, Hadze i Paryżu. W tym czasie zetknął się ze sławami w dziedzinie matematyki i astronomii (Lalande, Laplace, d’Alambert, Messiere). Po powrocie do kraju objął katedrę matematyki na Akademii Krakowskiej (wówczas Szkole Głównej Koronnej), był jej profesorem w latach 1781-1803. Wraz z Hugonem Kołłątajem (rektorem uczelni do 1786 r.) zajmował się reformą Akademii.

W latach 1792-93 podczas rządów Targowicy i zagrożenia bytu uczelni Śniadecki został oddelegowany do Warszawy, by walczyć o sprawy uczelni. W 1788 roku wyjechał o Francji, Anglii i Niemiec w celu skompletowania wyposażenia do krakowskiego obserwatorium i zapoznania się z organizacją tego typu placówek za granicą (otwarcie obserwatorium nastąpiło w 1792 roku). W 1803 roku podczas kolejnego pobytu w Paryżu nawiązał kontakty z tamtejszym środowiskiem naukowym. W 1807 roku został rektorem Uniwersytetu Wileńskiego oraz kierownikiem tamtejszego obserwatorium astronomicznego. Kontynuował reformowanie uczelni zapoczątkowane przez Marcina Poczobutta-Odlanickiego. Stanowisko rektora uniwersytetu piastował do 1815 roku, szefem obserwatorium był do 1824 roku. Sprowadził na uczelnię uznanych wykładowców, a język polski został podstawowym językiem wykładowym. Autor licznych prac z zakresu matematyki i geografii. Do fundamentalnych dzieł z dziedziny matematyki należą „Rachunek algebraiczny teorya przystosowana do geometryi linji krzywych”, wydany w 1783 roku w Krakowie, oraz „Trygonometria kulista analitycznie wyłożona z przystosowaniem do rozmiaru ziemi i do zadań astronomicznych” opublikowana w 1817 roku. „Rachunek...” był jednym z pierwszych akademickich podręczników do nauki matematyki w języku polskim. Najważniejszą pracą Śniadeckiego w dziedzinie geografii była wydana w 1804 roku „Jeografia, czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi”. W liczącym prawie 500 stron dziele zawarł opis poszczególnych działów nauki o Ziemi (od astronomii, meteorologii, pomiarów globu, hydrografii po kartografię). Śniadecki jest też autorem prac: „O obserwacjach astronomicznych”, 1802; „O Koperniku”, 1802; „Meteorologia”, 1814; „O rozumowania rachunkowym”, 1818. Był jednym z pierwszych uniwersyteckich nauczycieli matematyki prowadzących wykłady w języku polskim; twórca wielu polskich terminów matematycznych (iloczyn, iloraz, cięciwa, ognisko, różnica, rachunek różnicowy, funkcja pochodna). Propagator najnowocześniejszych europejskich rozwiązań matematycznych oraz inicjator studiów nad rachunkiem prawdopodobieństwa. Przez całe swe życie czynił nieustanne starania, by zapewnić Polakom możliwość zdobycia wykształcenia i prowadzenia pracy naukowej. Na jego wykłady w Towarzystwie Przyjaciół Nauk przychodziły tłumy słuchaczy. Znaczne zasługi Śniadecki położył dla rozwoju polskiej geodezji i kartografii.

W 1790 roku opracował (niezrealizowany) projekt pt.: „O mapie krajowej”, w którym dowodził konieczności wykonania mapy Polski i jej korzystnego wpływu na rozwój społeczny, gospodarczy i militarny kraju. W 1788 roku wyznaczył długość geograficzną Krakowa, a w 1793 – Grodna (w czasie wspólnych obserwacji z Marcinem Poczobuttem-Odlanickim). Pomierzył także jej wielkość dla Wilna. Zajmował się obserwacjami planetoid. Rezultaty obserwacji astronomicznych Śniadeckiego były publikowane zarówno w polskich, jak i zagranicznych czasopismach naukowych (Roczniki Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, Efemerydy Wiedeńskie, Nowe Pamiętniki Akademii Nauk w Petersburgu). Jego imieniem nazwano jeden z kraterów na niewidzialnej stronie Księżyca i planetoidę. Był prekursorem meteorologii. W obserwatorium krakowskim zainicjował prowadzenie systematycznych pomiarów temperatury i ciśnienia. Stosunek Śniadeckiego do spraw Polski charakteryzuje nieprzyjęcie atrakcyjnej propozycji d’Alemberta objęcia funkcji kierownika obserwatorium astronomicznego w Madrycie. Odmowę motywował tym, że „będąc Polakiem, winienem moje usługi ojczyźnie i gotów jestem dzielić z nią los, jaki ją czekać może”. Podobnie postąpił kilka lat później z ofertą objęcia obserwatorium w Bolonii. Od 1811 roku Śniadecki był członkiem-korespondentem Akademii Nauk w Petersburgu. Jego brat Jędrzej był wybitnym chemikiem, lekarzem i przyrodnikiem. Jan Śniadecki był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej nauki w okresie oświecenia. Zmarł 20 listopada 1830 roku w Jaszunach k. Wilna. Oprac. JP

REKLAMA

kalendarium imprez

filmy

Geoida od GOCE

więcej filmów ...

czy wiesz, że...

REKLAMA

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.

Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa