GIG-u 14 sugestii na poprawę geodezji

Kilka dni temu dowiedzieliśmy się, które postulaty – dotyczące koniecznych zmian w branży geodezyjnej – spośród 45 zaproponowanych przez Geodezyjną Izbę Gospodarczą uzyskały największe poparcie Rady GIG. Ponieważ informacja ta wzbudziła na Geoforum.pl duże zainteresowanie i liczne komentarze, przytaczamy pełną treść 14 wniosków wskazanych przez GIG wraz z ich uzasadnieniami.

Przypomnijmy, że apel o sporządzenie wspólnej listy koniecznych do wprowadzenia zmian GIG wystosowała do: Stowarzyszenia Geodetów Polskich, Polskiej Geodezji Komercyjnej, Polskiego Towarzystwa Geodezyjnego, Stowarzyszenia Kartografów Polskich oraz Porozumienia Lokalnych Stowarzyszeń Geodezyjnych. Na odpowiedzi zawierające wybrane wnioski Izba czeka do 13 marca.

Wnioski wskazane przez GIG:
1. Trzeba pilnie ocenić stan naszej branży, wymieniając pozytywy, ale także kwestie wymagające naprawy. Brak takiej oceny uniemożliwia racjonalne działanie oraz planowanie środków i kadr niezbędnych do realizacji najważniejszych zadań. Tematem powinien zająć się zespół ekspertów reprezentujący całe środowisko, tj. administrację, wykonawstwo i naukę.

3. Kolejnym krokiem powinno być powołanie komisji kodyfikacyjnej do opracowania nowego Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Efektem oceny stanu branży oraz programu rozwoju powinien być nowy, klarowny i jednoznaczny projekt ustawy z kompletem przepisów wykonawczych. W przepisach tych w nowoczesny sposób, bez zbędnej biurokracji, powinny zostać uregulowane sprawy organizacyjne oraz wszystkie zagadnienia znajdujące się w obecnej ustawie Pgik i wszelkie inne problemy związane z geodezją uregulowane dotąd w innych ustawach, takie jak: gospodarka nieruchomościami, podziały nieruchomości, scalenia i podziały terenów budowlanych (z ustawy o gospodarce nieruchomościami), mapy do celów projektowych oraz obsługa geodezyjna budownictwa (z Prawa budowlanego) czy rozgraniczanie gruntów pod wodami (z Prawa wodnego).
Przeanalizowania i rozważania wymaga także powołanie dla tej dziedziny administracji specjalnej. Prowadzenie i utrzymywanie w pełnej aktualności szeregu bardzo ważnych rejestrów publicznych oraz sprawna obsługa wszystkich gałęzi gospodarki i obywateli (właścicieli nieruchomości) wymaga sprawnej i niezależnej służby geodezyjnej posiadającej budżet zasilany głównie z podatków od nieruchomości. Organizacja ta powinna wyglądać następująco:
a) Główny Urząd Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami – jako centralny organ administracji rządowej,
b) w województwach filie Urzędu z głównymi geodetami województw,
c) w powiatach delegatury Urzędu z geodetami powiatowymi.
Administracja ta miałaby za zadanie obsługę pod względem geodezyjnym zarówno administracji rządowej, jak i samorządowej.

12. Niezbędne jest wpisanie geodety uprawnionego do Kodeksu budowlanego jako pełnoprawnego uczestnika procesu budowlanego. Jak wiadomo, geodeta, przygotowując mapy do zaprojektowania inwestycji i wydzielając działki pod taką inwestycję, pierwszy wchodzi na teren przyszłej budowy. W trakcie budowy wszystkie obiekty tyczy, kontroluje ich usytuowanie oraz bada ewentualne odkształcenia, a po ich wybudowaniu inwentaryzuje i sprawdza dokumentację powykonawczą, czyli schodzi z placu budowy jako ostatni. Trudno więc zrozumieć decydentów, którzy uważają, że geodeta jest na budowie postacią drugorzędną, a nie uczestnikiem procesu budowlanego. Warto sprawdzić, czy nawet niewielką budowlę można wznieść bez udziału geodety, nie mówiąc o wieżowcach, mostach, metrze, tunelach czy wiaduktach. Prawda jest taka, że bez geodety nie powstanie żadna bezpieczna, zgodna z projektem budowla.

18. Aby pomóc w uporządkowaniu spraw szczególnie z zakresu geodezji gospodarczej, konieczne jest wyłonienie jednolitej wiarygodnej reprezentacji naszego zawodu w postaci samorządu zawodowego geodetów i kartografów posiadających państwowe uprawnienia zawodowe. Pozwoli to na współtworzenie lepszych przepisów prawnych i technicznych oraz odciążenie administracji publicznej z szeregu pracochłonnych czynności. Dzięki samorządowi w nowym Prawie geodezyjnym i kartograficznym będzie można wreszcie wpisać, że jesteśmy zawodem zaufania publicznego.

21. Aby przyspieszyć i ucywilizować działalność geodezyjną, konieczna jest likwidacja barier biurokratycznych i reforma PZGiK.
Należy:
a) uprościć procedury i ograniczyć do minimum asortymenty prac podlegających zgłaszaniu i przekazywaniu do zasobu (zgłaszać i przekazywać tylko prace związane z aktualizacją rejestrów publicznych); w pierwszej kolejności zwolnić ze zgłaszania mapy do celów projektowych,
b) zlikwidować licencje (każdy zgłaszający ma państwowe uprawnienia),
c) udostępnić zgłaszającym wszystkie posiadane materiały, a nie przypadkowo wybrane, często nieaktualne dokumenty,
d) dla wszystkich prac należy wrócić do ustalania ryczałtowej opłaty wnoszonej jednorazowo po wykonaniu i złożeniu danego opracowania w ośrodku; obecny system kilkakrotnego naliczania opłat wg niejednoznacznych cenników jest totalną stratą czasu i utrudnieniem zarówno dla wykonawców, jak i administracji,
e) zlikwidować weryfikację (czyli kontrolę) prac geodezyjnych wykonywanych przez geodetów z państwowymi uprawnieniami; jako gwarancję jakości wprowadzić obowiązkowe ubezpieczenia dla wykonawców,
f) zlikwidować decyzje i tryb administracyjny przy rozgraniczaniu nieruchomości; powierzyć te zadania geodecie uprawnionemu, który będzie członkiem samorządu zawodowego; obecny tryb jest wyjątkowo rozbudowany, a i tak sprawy sporne trafiają do sądów cywilnych (szczegóły w dalszych wnioskach),
g) analogicznie zlikwidować decyzje i tryb administracyjny przy podziałach nieruchomości, bo zyska się dzięki temu wiele czasu; mapa podpisana przez geodetę uprawnionego i przyjęta do zasobu powinna być wystarczającym dokumentem do działań prawnych (szczegóły w dalszych wnioskach),
h) maksymalne terminy załatwiania w PODGiK wszystkich spraw związanych z wykonywaniem danej pracy geodezyjnej i kartograficznej należy ograniczyć do 10 dni; większość spraw powinno się załatwiać drogą internetową, a wizyty geodety w ośrodku powinny być ograniczone do co najwyżej dwóch przyjazdów.

25. Niezbędne jest wprowadzenie zakazu wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych na własny rachunek przez pracowników administracji geodezyjnej. Wynagrodzenia w administracji nie są tak niskie, aby ten czynnik wpływał na konieczność dorabiania. Oprócz tego istnieje tutaj poważny konflikt interesów, dlatego wykonywanie dodatkowych prac na swoim terenie i korzystanie z preferencji, np. we własnych ośrodkach i urzędach, jest niedopuszczalne.

26. Należy zapewnić pełny bezpośredni dostęp przedsiębiorstw geodezyjnych do rynku wszystkich prac geodezyjnych (drogi, koleje, budowle przeciwpowodziowe, scalenia i wymiana gruntów rolnych i leśnych). Obecne zasady kompleksowych przetargów (dla trzech pierwszych tematów) bez ustalenia w ramach tych procedur, kto i za jakie pieniądze będzie wykonywał opracowania i obsługę geodezyjną, są niedopuszczalne. Firma budowlana, która wygrywa przetarg, wymusza wykonywanie tych prac za śmieciowe ceny, wykorzystując trudną sytuację na rynku prac geodezyjnych (brak zamówień). Należy przywrócić odrębne przetargi na te wszystkie prace. Natomiast wyeliminowanie firm geodezyjnych z prac związanych ze scaleniami i wymianą gruntów jest naruszeniem konstytucyjnej wolności gospodarczej. Nie może być tak, że marszałkowie województw powołują sobie jednostki geodezyjne i tylko im bez przetargów zlecają te prace.

6. Konieczna jest zmiana ustawy o księgach wieczystych i hipotece w taki sposób, aby geodeci uprawnieni (podobnie jak notariusze) mieli bezpośredni dostęp do zbiorów dokumentów ksiąg wieczystych. Jest niedopuszczalne, aby geodeta sporządzający dokumentację dla aktualizacji istniejących lub założenia nowych ksiąg wieczystych miał trudności z dostępem do starych map i innych dokumentów, dzięki którym może swoją pracę wykonywać szybciej i poprawniej. Nieporozumieniem jest udostępnianie geodetom w skomplikowanych procedurach po kilka ksiąg dziennie, np. przy inwestycjach liniowych, kiedy trzeba w krótkim czasie zbadać dokumenty dla kilkuset nieruchomości. Trudno oceniać to inaczej niż jako hamowanie inwestycji i narażanie Skarbu Państwa na ogromne straty.

10. Konieczne jest opracowanie i wdrożenie jednolitego i niezawodnego standardu wymiany danych dla całego kraju i nieodpłatne udostępnienie go wszystkim wykonawcom prac geodezyjnych i kartograficznych. Nie do przyjęcia jest żądanie, aby wykonawcy w każdym ośrodku dokumentacji przekazywali dane ze swoich opracowań w innym lokalnym standardzie (co wiąże się z ponoszeniem znacznych kosztów).

19. Konieczne jest pilne znowelizowanie rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Rozporządzenie to jest nieudaną próbą uregulowania wszystkich asortymentów prac w jednym rozbudowanym do granic możliwości przepisie, zawierającym wiele błędów i niedomówień. Brak wzorów map i innych dokumentów spowodował, że w każdym powiecie tworzone są w dalszym ciągu własne standardy i wzory każdego z opracowań. Konieczne jest także przywrócenie wydawania instrukcji technicznych dla każdego asortymentu prac przez Głównego Geodetę Kraju, a docelowo przez samorząd zawodowy. Przepisy muszą być napisane językiem zrozumiałym zarówno dla początkującego inżyniera, jak i dla technika.

28. Konieczne jest przyjęcie zasady, że przy większych kontraktach, zgodnie z regułami obowiązującymi w wielu krajach Unii Europejskiej, zamawiający wypłaca wykonawcy zaliczkę w wysokości 20-30% ceny umownej. Obecnie wykonawcy ponoszą ogromne koszty realizacji prac, płacą także kaucje gwarancyjne, a wynagrodzenie otrzymują dopiero po zakończeniu i przekazaniu opracowania, co często trwa kilkanaście miesięcy.

2. Na podstawie ww. audytu – zgodnie z propozycją prof. Jerzego Gaździckiego zgłoszoną na posiedzeniu Państwowej Rady Geodezyjnej i Kartograficznej – konieczne jest opracowanie wieloletniego (np. na 20 lub 30 lat) programu rozwoju geodezji i kartografii w Polsce. Program taki powinien być przygotowany przez ww. zespół poszerzony o specjalistów z zakresu planowania i ekonomii.

29. Należy ustalić takie zasady opracowywania specyfikacji przetargowych, aby nie zawierały one niedomówień i pułapek, co obecnie często się zdarza. Powinna być m.in. podawana liczba jednostek, które faktycznie na obiekcie występują (po dokonaniu ich inwentaryzacji przed przetargiem). Podawanie szacunkowej liczby jednostek z klauzulą, że cena dotyczy faktycznej liczby jednostek, nawet jak będzie ich dwa razy tyle, jest bezprawne i niedopuszczalne.

30. Konieczne jest także opracowanie czasowych norm pracy dla podstawowych czynności geodezyjnych, co pozwoli na jednoznaczną ocenę, czy dane opracowanie za wybraną cenę będzie mogło być wykonane, czy jest to cena poniżej kosztów.

Redakcja