Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
publikacje
blog

Archiwum GEODETY

Internetowe Archiwum GEODETY jest ogólnodostępne i zawiera:
• wszystkie artykuły zamieszczone w miesięczniku GEODETA w latach 1995–2023 w postaci osobnych plików PDF;
• wszystkie wydania miesięcznika GEODETA z lat 1995–2023 w postaci plików PDF.
Pliki można ściągać do wykorzystania na własne potrzeby. Copyright GEODETA Sp. z o.o. i następcy prawni. Wszystkie prawa zastrzeżone łącznie z tłumaczeniami na języki obce.

W przypadku problemów z dostępem do internetowego Archiwum GEODETY prosimy o kontakt mailowy (geoforum@geoforum.pl)


1995•1996•1997•1998•1999•2000•2001
2002•2003•2004•2005•2006•2007•2008
2009•2010•2011•2012•2013•2014•2015
2016•2017•2018•2019•2020•2021•2022
2023
| Październik 2017, Nr 10 (269) |


• Tych lasów już nie ma – opracowania obrazowe w inwentaryzacji i usuwaniu skutków nawałnic • Modne, ale czy praktyczne? Doświadczenia firmy MSP w skanowaniu laserowym z dronów • O wpisie wspólnoty gruntowej w EGiB – przypadek z praktyki omawia sędzia Magdalena Durzyńska • Powrót na „dziką drogę” – ...

powrót

Henryk Bartoszewicz

Nadwiślańskie miasta

Wisła – przyjazna i groźna. Obraz kartograficzny rzeki w XVI-XVIII wieku, część III. Ogłoszony przez Sejm RP Rok Rzeki Wisły był świetną okazją do dokonania przeglądu historycznych map z obrazem kró­lowej polskich rzek. Oprócz tych przedstawionych w GEODECIE 8 i 9/2017 na uwagę zasługują wielkoskalowe mapy miast m.in. do celów wojskowych, których najwięcej powstało w okresie wojen polsko-szwedzkich w XVII w.

Fragment mapy Warszawy i terytoriów przedmiejskich, 1779 r. Pierre Hennequin, ryt. Keyl, wyd. Michał Gröll
Fragment mapy Warszawy i terytoriów przedmiejskich, 1779 r. Pierre Hennequin, ryt. Keyl, wyd. Michał Gröll
Nie zachowały się najstarsze mapy wielkoskalowe – powstałe w XVI w. plany Gdańska, Torunia i Warszawy. W tytule tego ostatniego pojawiała się nazwa Wisły – Varsavia nobile in Polonia oppidum ad Vistulam positum accuratissima delineatio. Natomiast liczna jest grupa map wielkoskalowych miast nadwiślańskich z pierwszej połowy XVII w. Wśród najstarszych jest wykonany w 1602 r. przez Berndta plan Nowego nad Wisłą. Do najcenniejszych kartografików miast nadwiślańskich z tego okresu należą umieszczone w dziele Fryderyka Getkanta Topographica practica mapy wielkoskalowe Tczewa (1634 r., skala około 1:10 900), Grudziądza (1635 r., skala około 1:8900), Malborka (1635 r., skala około 1:4450), Gniewu (1635 r., skala około 1:13 400) i Nowego (1634 r., skala około 1:8600). Sieć hydrograficzną (szczególnie ważną w przypadku map wojskowych), a zwłaszcza Wisłę, Getkant przedstawił z niezwykłą pieczołowitością i dokładnością.

Na uwagę zasługują także kartografika autorstwa dziejopisa i kartografa Israela Hoppego zamieszczone w jego rękopiś­miennym dziele Ordentliche Beschreibung auch historische Erzählung aller fürnehmsten Begebenhei­ten, so in dem vierjährigen Kriege und sechsjährigen Stillestand zwischen denen hochlöblichen Krohnen Pohlen und Schweden de anno 1626-1636 und zehn Jahr über in Lande Preussen so offensive als defensive zu Wasser und Lande zugetragen und begeben haben, przechowywanym w Archiwum Państwowym w Gdańsku. Schematyczne plany Braniewa, Gdańska, Grudziądza, Malborka, Tczewa, Torunia i Warszawy zostały sporządzone przez Hoppego w latach 30. i na początku lat 40. XVII w. Mimo że nie są to prace pomiarowe, wnoszą wiele do wiedzy o topografii tych miast, a także położenia ich nad Wisłą. Mapa Gdańska – choć schematyczna i w niezbyt dużej skali – jest istotna, ponieważ (w odróżnieniu od planu z 1637 r. obejmującego tylko część staromiejską) przedstawia całe miasto.

Z drugiej połowy XVII w. na uwagę zasługują przede wszystkim mapy wielkoskalowe miast nadwiślańskich, które powstały w okresie potopu szwedzkiego, głównie autorstwa Dahlbergha, opublikowane w dziele Pufendorfa: Warszawy, Torunia, Gniewu, Malborka i Gdańska. Wśród kartografików zawartych w tej pracy Wisłę przedstawiono na: dwóch mapach obozu szwedzkiego koło Nowego Dworu (ujście Bugu do Wisły), dwóch planach fortyfikacji Głowy Gdańskiej, planie zamku w Świeciu, planie bitwy pod Tczewem, mapie sytuacji umocnień wojsk polskich pod Lisewem, a także panoramach i widokach, między innymi Warszawy i Zakroczymia.

W tej grupie kartografików szczególnie wartościowa jest mapa wielkoskalowa Gdańska zatytułowana Ichnographia Urbis Gedani et Castelli ad ostium Vistulae vulgo Weichselmunde vicinique districtus ad Mare Balticum rytowana w miedzi na podstawie wcześniejszego planu autorstwa Jerzego Strakowskiego. Na mapie opublikowanej w skali około 1:23 000 z dużą szczegółowością pokazano sieć hydrograficzną: Wisłę na odcinku ostatnich kilku kilometrów, kanały, cieki wodne, jezioro Zas­pę i mniejsze zbiorniki wodne. Stanowiła ona podstawę wielu późniejszych opracowań ukazujących obraz kartograficzny Gdańska...

Pełna treść artykułu w październikowym wydaniu miesięcznika GEODETA

powrót

dodaj komentarz

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.

ładowanie komentarzy

kalendarium imprez
filmy
World Trade Center w obiektywie Stanisława Nazalewicza
czy wiesz, że...
© 2023 - 2024 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa
facebook twitter linkedIn Instagram RSS