Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
blog

Archiwum GEODETY


Internetowe Archiwum GEODETY jest ogólnodostępne i zawiera:
• wszystkie artykuły zamieszczone w miesięczniku GEODETA w latach 1995–2023 w postaci osobnych plików PDF;
• wszystkie wydania miesięcznika GEODETA z lat 1995–2023 w postaci plików PDF.
Pliki można ściągać do wykorzystania na własne potrzeby. Copyright GEODETA Sp. z o.o. i następcy prawni. Wszystkie prawa zastrzeżone łącznie z tłumaczeniami na języki obce.

W przypadku problemów z dostępem do internetowego Archiwum GEODETY prosimy o kontakt mailowy (geoforum@geoforum.pl)


1995199619971998199920002001
2002200320042005200620072008
2009201020112012201320142015
2016201720182019202020212022
2023
| Sierpień 2017, Nr 8 (267) |


• Polityka małych kroków – rozmowa z głównym geodetą kraju Grażyną Kierznowską • Wywiad z nowym prezesem SGP dr. hab. Januszem Walo • Uwaga na przekręt „na rozgraniczenie” – ostrzega Bogdan Grzechnik • O przymiocie strony. Przypadek z praktyki sądowej omawia Magdalena Durzyńska • Nowy cykl ...

powrót

Henryk Bartoszewicz

W dolnym biegu

Wisła – przyjazna i groźna. Obraz kartograficzny rzeki w XVI-XVIII wieku, część I

Królowa polskich rzek od początku istnienia państwa polskiego spełniała istotną rolę w życiu społecznym i gospodarczym. Rok 2017 – ogłoszony przez Sejm RP Rokiem Rzeki Wisły – stanowi doskonałą okazję, by pokazać choć fragment jej dziejów w ujęciu kartograficznym.

W źródłach pisanych Wisła (Vistla, Vistula) pojawia się w I w. p.n.e. Pierwszym uczonym, który podjął próbę oznaczenia geograficznego źródeł i ujścia tej rzeki, był żyjący w II w. n.e. Klaudiusz Ptolemeusz. Pierwszy polski opis geograficzny sporządzony przez Jana Długosza (1415-1480) Chorographia Regni Poloniae jest zarazem pierwszym opisem hydrograficznym przedstawiającym obraz rzek i jezior ówczesnej Rzeczypospolitej. Najwięcej uwagi kronikarz poświęcił Wiśle, którą uznał za „pierwszą pośród rzek polskich”. Część Chorographii dotyczącą sieci rzecznej Długosz zakończył charakterystyką Wis­ły, pisząc: „przyjmująca w siebie przeszło 40 dopływów, oblewa więcej miast i znaczniejsze miasta niż pozostałe rzeki”. Wskazał także na znaczenie gospodarcze rzeki, wymieniając spławiane nią towary: „drewno dębowe i cisowe, potas jesionowy, tkaniny, smołę i terpentynę, wosk, surowy miód, ołów, żelazo, zboże i wszystkie inne rzeczy”.

Wisła kształtowała osadnictwo, stanowiła szlak komunikacyjny i handlowy, wzmacniała też system obronny. Równocześnie jednak niosła niebezpieczeństwo powodzi. Co najmniej od XII w., kiedy wzdłuż jej biegu istniały znaczne skupiska osadnicze od Dobrzynia po Magnuszew oraz od Solca po Kraków i Oświęcim, rzeka zaczęła odgrywać coraz więk­szą rolę jako droga handlowa. We wczesnym średniowieczu Wis­łą transportowano głównie sól. W górę rzeki rozwożono sól importowaną przez Gdańsk z Europy Zachodniej, co odnotowano w gdańskiej taryfie celnej z lat 1220-1237. Dostarczano ją do miast położonych nad Wisłą, między innymi do Płocka, później do miast chełmińskich: Grudziądza, Chełmna i Torunia. Drogą wodną w sól wielicką i bocheńską były zaopatrywane południowe ziemie Polski. Natomiast sól ruską transportowano Bugiem i Narwią, a następnie także Wisłą. W XIII w. zaczęto statkami wiślanymi przewozić zboże, które przez kilka stuleci było głównym towarem eksportowanym z Polski tą drogą.

W następnych wiekach przeszkodą w rozwoju handlu wiślanego było zajęcie dolnego biegu rzeki i jej ujścia przez państwo krzyżackie. Jedną z przyczyn wojen polsko-krzyżackich w XV w. stało się dążenie Polski do uzyskania prawa wolnej żeglugi wiślanej i dostępu do Morza Bałtyckiego. Sytuacja w tym zakresie uległa zmianie dopiero w wyniku zawarcia 19 października 1466 r. II pokoju toruńskiego kończącego wojnę trzynastoletnią. Na jego mocy miasta pruskie nad Wisłą aż do jej ujścia w Gdańsku weszły w skład Rzeczypospolitej jako nowa prowincja nazwana Prusami Królewskimi. Cały żeglowny bieg Wisły na okres ponad 300 lat trafił pod panowanie polskie, a rok 1467 był pierwszym rokiem wolnej żeglugi wiślanej...

Pełna treść artykułu w sierpniowym wydaniu miesięcznika GEODETA

powrót

dodaj komentarz

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.

ładowanie komentarzy

Geospatial Revolution, odc. 3
czy wiesz, że...
© 2023 - 2024 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS